Kan Vlaanderen echt alle ambities op hetzelfde moment uitvoeren?

Op maandag schiep Vlaanderen een opulent industrieel reveil. Op dinsdag wenste het vruchtbaar land voor zijn boeren. Op woensdag stond de CO₂-neutraliteit centraal, gevolgd door strengere milieunormen op donderdag. Op vrijdag stelde het de alleenstaande fermette voorop, waarna het op zaterdag naar zijn evenbeeld een heel Martelaarsplein boetseerde, even ambitieus als overmoedig in het opleggen van regels. Gelukkig rust Vlaanderen op zondag uit.

Het is wat parabolisch, maar het geeft weer hoe Vlaanderen verschillende ambities probeert te laten rijmen. Die ambities spreken elkaar tegen en leiden niet zelden tot stilstand. Het Fderaal Planbureau bevestigt wat velen aanvoelen. In 2022 stegen de administratieve kosten van ondernemingen met 32 procent tegenover 2020, terwijl ze een toename van de milieulasten met 78 procent ervoeren.

Het verlenen van vergunningen is een arena waarin die verschillende ambities vaak de degens kruisen. Het aantal vergunningsaanvragen lag in 2024 ruim 18 procent onder het gemiddelde van de voorbije vijf jaar, meldde De Tijd. Dat zijn de cijfers achter de soms deprimerende berichten over faillissementen of herlokalisatie.

We proberen halsstarrig verschillende doelen te harmoniseren, maar keer op keer blijken die met elkaar in conflict te komen. Sommige milieuproblematieken staan CO₂-reducties in de weg. En wat te zeggen over een project als Ventilus, waar de versterking van het hoogspanningsnet, nodig voor de verdere elektrificering, botst met de ruimtelijke ordening?

Het is misschien een ongemakkelijke waarheid, maar kunnen we echt alle ambities, hoe nobel en noodzakelijk ook, op hetzelfde moment uitvoeren? Is er geen nood aan een hiërarchie waarbij we voorrang geven aan bepaalde doelstellingen? Een welvarende en gezonde samenleving is één grote marathon, geen samenraapsel van tien verschillende 100 metersprints.

Energiehandicap

Neem onze energiehandicap. De industrie betaalt in België tot 21 procent meer voor stroom dan in de buurlanden, blijkt uit een studie van Febeliec, de federatie van grootverbruikers. Om van het prijsverschil met andere continenten maar te zwijgen. Een stabiele, onafhankelijke en goedkopere stroomtoevoer is dus noodzakelijk.

Een verdere elektrificering van onze industrie is ook belangrijk voor de CO₂-reductie. Volgens cijfers van de netbeheerder Elia evolueren we tegen 2035 naar een jaarlijks elektriciteitsverbruik van 132 TWh, tegenover 84 TWh vandaag. Die stijging is goed voor een gigantische transitie naar CO₂-arme technologieën in de industrie.

Stel dat een productiebedrijf door flexibelere regels op korte termijn zijn energiehandicap kan wegwerken. En dat het meteen een flink deel van zijn productie kan elektrificeren. Dan is er op middellange termijn mogelijk wel ruimte om andere milieuproblematieken aan te pakken.

Laten we onze doelstellingen beter stroomlijnen. Ook Europa denkt daarover na met de 'Renewable Acceleration Areas' of RAA’s: gebieden waar de ontwikkeling van hernieuwbare energie wordt versneld door juridische, administratieve en technische belemmeringen weg te nemen. In die gebieden moeten onder andere - geloof het of niet - vergunningstrajecten veel korter zijn dan op andere plaatsen.

Volgens de herziene Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED III) moeten alle lidstaten tegen februari 2026 een lijst met RAA’s opstellen. Frankrijk heeft daarvoor al een wet aangenomen. Het gebruikt de tools die het ter beschikking krijgt om de competitieve strijd te winnen. Het Noord-Franse Duinkerke is niet voor niets het nieuwe eldorado voor Vlaamse ondernemers en ‘de haven van de Westhoek’.

Is het geen idee om onze industrieterreinen, waar nog heel wat familiale kmo’s huizen, tot RAA’s te bombarderen? Plaatsen waar de vergunning voor windmolens soepeler verloopt. Waar makkelijker financiering vrijkomt voor (rest-)warmtenetten, en waar we trots kunnen zijn op ontluikende nieuwe technologieën?

Het kan alleen maar helpen in de strijd tegen klimaatverandering en in de concurrentieslag met onze buurlanden.