Investeer in de grondstof van de technologische revolutie

Ik wil vandaag, op de International Day of Women and Girls in Science, een lans breken voor de wiskunde. Wiskunde is de basis van alle andere fundamentele en toegepaste wetenschappen. Paradoxaal genoeg wordt daarom de moeder van de wetenschappen helaas al te vaak tot een middel herleid. Het lijkt alsof de wiskunde zelf ‘af’ is. Dat ze nog amper als een doel op zich wordt beschouwd, kan ons zuur opbreken.

De Vlaamse regering investeerde net fors in artificiële intelligentie (AI) en cybersecurity, en terecht. Maar ze focust enkel op het eindproduct, en vergeet daarbij de grondstof, de wiskunde. Dat staat in scherp contrast met het Verenigd Koninkrijk, dat gigantisch investeert in wiskunde. Ook in Nederland krijgen alle universiteiten extra professoren wiskunde om het stijgend aantal studenten en de vraag naar onderzoek op te vangen. Nederland investeert ook enorm in nascholing wiskunde voor leerkrachten, bijvoorbeeld via de Nationale Wiskunde Dagen. Die dompelen 800 leerkrachten twee dagen onder in fantastische workshops waarmee ze aan de slag kunnen in de klas.

De Britten en de Nederlanders hebben het begrepen: de technologische revolutie, vooral in data science, maakt wiskunde onontbeerlijk. De huidige populaire AI-technieken, zoals deep learning, hebben krachtige wiskunde onder de motorkap zitten. Er is echter nog heel wat nieuwe wiskunde nodig om de werking van deze algoritmes te verklaren en ze correct te kunnen inzetten en verbeteren.

Ingenieur

Vlaanderen heeft nog een ander probleem: het aantal studenten wiskunde stijgt amper. Een deel van het probleem ligt in ons onderwijs. Wie op de middelbare school uitblinkt in wiskunde, krijgt ingelepeld dat de knapste koppen best burgerlijk ingenieur studeren. Wiskunde gaan studeren omdat je er zo goed in bent, wordt amper aangemoedigd.

Dat tegenwoordig meer dan 60 procent van de wiskundeleerkrachten geen wiskundeopleiding kreeg, versterkt het probleem nog. We zijn blij dat ze voor de klas willen staan, want ze zijn hooggekwalificeerd, maar het zijn geen wiskundigen. Ze kunnen wiskunde toepassen, maar ze zijn niet opgeleid om nieuwe wiskunde uit te vinden of het vlammetje bij studenten aan te wakkeren.

Dat kunnen onze afgestudeerden in de wiskunde wel doen. Helaas kiezen die zelden voor een job in het onderwijs en worden ze dus geen rolmodel. De industrie biedt immers een waaier aan goed betaalde aantrekkelijke jobs voor wiskundigen. Daartegenover staat de bureaucratie in het onderwijs en het feit dat wiskunde daar vooral gereduceerd wordt tot formules en rekenvaardigheid. Terwijl de schoonheid ligt in de kracht van het abstraheren, redeneren en daardoor verbanden kunnen leggen. Dat is helemaal naar het achterplan verdwenen.

Ik roep de politiek dringend op tot actie, voor onderzoek én onderwijs. Focus op de grondstof. Streef ernaar dat meer wiskundigen voor de klas staan, maak de job aantrekkelijk, stof het vak af, integreer wiskunde in de lessen geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, esthetica of maatschappelijke vorming. Zorg dat het belang van wiskunde duidelijk wordt.

Meisjes

Ik draag alvast mijn steentje bij door mijn liefde voor het vak uit te dragen, in de hoop een inspiratie te zijn voor de toekomstige generatie. Zeker voor de meisjes. Mijn boodschap aan hen is: 'Kijk, ik ben een vrouw, ik ben wiskundige, en ik kan je verzekeren dat wiskunde niet enkel mooi en leuk is, maar dat je er ontzettend veel mee kan doen’.

Ik wil meisjes laten zien hoe maatschappelijk relevant mijn werk is. De renovatie van het beroemde Lam Gods van Van Eyck is talk of the town, en ik ben heel trots om te kunnen zeggen dat ik daaraan, als wiskundige, heb meegeholpen. Mijn team onderzocht samen met Gentse wetenschappers scherpe foto’s van het altaarstuk door het om te zetten in getallenreeksen. Gelijkaardige technieken gebruiken we nu om oude gedrukte manuscripten en kranten van de Koninklijke Bibliotheek te onderzoeken, zodat een computer ze kan lezen. Ik heb ook het Platform Wiskunde Vlaanderen mee opgericht, waarmee we met alle actoren kunnen nadenken over hoe de wiskunde in Vlaanderen versterkt kan worden.

België heeft een ongelooflijke traditie van uiterst sterke wiskundigen. Als ik alleen al denk aan de wiskundigen die mijn alma mater heeft voortgebracht, zoals Ingrid Daubechies en Jean Bourgain, kunnen we meer dan trots zijn op hun baanbrekende pionierswerk. Het zou niet alleen ontzettend jammer zijn mocht die traditie verloren gaan, als niet snel ingegrepen wordt, missen we ook de boot naar de toekomst.