Het leger heeft een territoriale reserve nodig

Onze krijgsmacht staat voor een enorme uitdaging. De komende jaren moet ze telkens duizenden nieuwe rekruten aantrekken en vormen, alleen al om de getalsterkte min of meer stabiel te houden. Dat loopt niet vlot. Vanuit de scholen klinken onrustwekkende verhalen over incidenten, een gebrek aan discipline en het gebrek aan middelen om de zeer diverse instroom te bemeesteren. De spanning tussen kwantiteit en kwaliteit loopt op in de kwartieren. Een solide reserve kan een stukje soelaas bieden.

Idealiter maakt die reserve deel uit van een breder project om de veerkracht van ons land te vergroten. Ze zou gekoppeld kunnen worden aan een burgerdienst, waarbij jongeren een jaar stage lopen in verschillende domeinen van de samenleving: veiligheid, zorg, onderwijs, natuurbeheer... Een optie zou dan een militaire stage zijn die voor een beperkt deel van de burgerdienst toegang geeft tot de reserve.

Voor strijdkrachten is het belangrijk over een reserve te beschikken. Een van de belangrijkste lessen die we kunnen trekken uit de oorlog tussen Rusland en Oekraïne sinds 2014 is het belang van maatschappelijke weerbaarheid en verzet in tijden van extreme crisis. De Oekraïense territoriale verdedigingsstrijdkrachten vechten heldhaftig naast de reguliere strijdkrachten tegen de Russische agressor sinds het begin van de illegale invasie in februari 2022.

België had met de Binnenlandse Strijdkrachten tijdens de Koude Oorlog een gelijkaardige capaciteit. Die moeten we heropbouwen. De nieuwe reserve zou belangrijke taken opnemen, waaronder de verdediging van het grondgebied en het beschermen van kritische infrastructuur. Daarnaast kan ze ondersteuning bieden als bondgenoten onze zee- en luchthaven gebruiken om hun troepen naar de frontlinie te sturen in het geval van oorlog. Host Nation Support, heet dat.

De nieuwe reserve zou vanzelfsprekend ook worden ingezet tijdens rampen en noodsituaties, denk maar aan de uitvoerige steun die Defensie leverde tijdens de overstromingen in Wallonië en de covidpandemie. Het succesvol uitvoeren van die opdrachten had echter tot gevolg dat de reguliere strijdkrachten niet meer volledig kunnen focussen op hun belangrijkste kernopdracht, de Belgische bijdrage aan de collectieve defensie van de NAVO.

Gidslanden

De Scandinavische landen worden vaak omschreven als gidslanden voor bepaalde aspecten van overheidsbeleid. Ze kennen een lange traditie van ‘home guards’ die voornamelijk worden ingezet om het grondgebied te verdedigen. Ook onze buurlanden hebben gelijkaardige capaciteiten. Nederland heeft een Korps Nationale Reserve en Frankrijk heeft in 2016 een Garde Nationale opgericht.

In België bestaan al verschillende categorieën van reservisten. Gespecialiseerde reservisten vullen functies in waar Defensie een tekort aan heeft. En er is ook een niet-gespecialiseerde reserve die voornamelijk gevechtsfuncties invult in de eenheden waar ze aan toegevoegd zijn. Ook studenten kunnen sinds kort reservist worden. Die types van reservisten zijn er vooral op gericht de reguliere troepen te versterken in al hun opdrachten.

Maar we missen een reserve die zich toelegt op de verdediging en de weerbaarheid van ons eigen territorium. We stellen voor een territoriale reserve op te richten die in eerste instantie bestaat uit een 3.000-tal vrijwillige reservisten in provinciale eenheden. Idealiter moeten ze dus verspreid zijn over het hele grondgebied.

Dat biedt belangrijke voordelen, zoals lokale kennis en een snellere activatie. De nabijheid van de kazerne en de woonplaats is belangrijk voor de rekrutering en het behouden van reservisten.

Haalbaar

Ons voorstel is haalbaar. Defensie zit volop in een transitie en het materiaal dat de komende jaren aan vervanging toe is, kan dienen om de territoriale reserve uit te rusten. Ook de kostprijs voor de oprichting van zo’n capaciteit zou meevallen.

Een territoriale reservestrijdkracht is een eerste stap om onze maatschappij opnieuw weerbaarder te maken tegen de crisissen die onvermijdelijk zullen opdoemen. Ze moet deel uitmaken van een bredere veiligheidsstrategie, met oog voor andere domeinen zoals onderwijs, industrie en klimaatverandering. Ze zou deel uit kunnen maken van een bredere burgerdienst. We hebben als burgers niet alleen rechten, maar ook de plicht om onze vrije, open en democratische maatschappij mee te verdedigen.