Hernieuwbare energie loopt hindernissenparcours, maar is onstuitbaar

Dat je hernieuwbare energie enkel moet oogsten klinkt kinderlijk eenvoudig, maar in essentie is het dat ook. Vandaag al kiest de vrije markt resoluut voor hernieuwbaar. Vlaamse gezinnen zetten steeds vaker hun spaargeld om in zonnepanelen voor op hun dak. Dat blijft een goede investering, ook zonder vergoeding voor de teruggeleverde stroom, ook zonder subsidies of groenestroomcertificaten en nu ook ondanks de extra netvergoeding die eigenaars van zonnepanelen moeten betalen. Voor windenergie zien we in Nederland en Duitsland de eerste aanbestedingen voor offshoreparken zonder subsidies.

Aan de andere kant krijgen de grote gevestigde waarden het steeds lastiger. Nieuwe gascentrales hebben plots een ‘capaciteitsmechanisme’ nodig. Dat is een overheidsgarantie dat zo’n nieuwe centrale rendabel zal zijn. Nieuwe kerncentrales komen er in Europa alleen met staatssteun of harde garanties van de overheid , zoals in het Verenigd Koninkrijk, waar Hinkley Point C een gegarandeerde stroomprijs van 92,50 pond per MWh krijgt, ver boven de marktprijs. Het is duidelijk dat die centrales er zonder inmenging van de overheid niet komen. Ze slagen er niet in om zonder hulp te concurreren met hernieuwbare energie.

Het lijkt erop dat we automatisch evolueren naar een energiesysteem dat volledig hernieuwbaar is. Alleen de inmenging van de overheden, ingewikkelde procedures rond bouwvergunningen voor hernieuwbare projecten en de staatssteun aan niet-hernieuwbare energie lijken die opmars in de weg te staan. Ironie.

Die transitie is een evolutie, geen revolutie. Een natuurlijke overgang naar iets dat objectief gezien ‘beter’ is: dat kinderlijk eenvoudig oogsten van gratis energie. Geen revolutie, want er moet helemaal niks uitgevonden worden. Je kan de overgang naar hernieuwbare energie realiseren met bestaande technologieën. Het zou handig zijn als de grootschalige opslag van elektriciteit nog wat goedkoper wordt, maar ook die ontwikkeling is volop bezig.

Lobbyisten

Moet er dan nog iets gebeuren? Op dit moment verlammen zinloze discussies de besluitvorming. En het beleid volgt doelloos de wind van elke lobbyist die erin slaagt een samenhangend verhaal te vertellen. Uiteraard mag een debat altijd en moeten we altijd alternatieve pistes bekijken. Maar het debat houdt enkel de illusie levend dat het allemaal erg ingewikkeld, tegenstrijdig of onmogelijk is. Alle meningen over hernieuwbare energie, kernenergie, grootschalige opslag, aardgas en klimaat zijn stuk voor stuk boeiend, maar bieden al lang geen meerwaarde meer. Alles is al onderzocht en neergeschreven, alles is al uitgevonden. In de vrije markt krijgt elke mening sowieso een gepaste plaats, dus laat die markt dan ook haar werk doen.

In het debat spelen lobbygroepen een belangrijke rol. De lobby van de klassieke fossiele en nucleaire reuzen taant, maar blijft historisch sterk en spartelt tegen, dat is begrijpelijk. De nieuwere lobbyisten van de hernieuwbare energie proberen nog steeds wanhopig het geitenwollensokkenimago van zich af te schudden en worden nog niet echt ernstig genomen. De energie-intensieve industrie zal de doorslag moeten geven.

Paradoxaal

Paradoxaal genoeg voert die laatste net erg conservatief campagne voor het status quo. En dat werkt niet in haar voordeel. Wat is de drijfveer om het koste wat het kost falende kerncentrales open te houden, terwijl we al jaren samen met de industrie vaststellen dat dat niet werkt en tot extreem hoge prijzen op de elektriciteitsmarkt leidt? Waarom moet volgens haar absoluut geïnvesteerd worden in centrales waarvoor de markt niet spontaan zelf kiest, en die dus per definitie te duur zijn? De industrie zou er sterk bij gebaat zijn door de zure appel te bijten en de energietransitie versneld te realiseren.

Een visionair beleid moet niet meer doen dan obstakels voor hernieuwbare energie wegnemen. En als het beleid toch de ontembare drang voelt om zich nuttig te maken, prima, maar dan graag op de snelweg naar het einddoel, zonder zich vast te rijden in elke doodlopende zijstraat. We evolueren vroeg of laat toch naar 100 procent hernieuwbare-energievoorziening. Die evolutie is gestart en is niet meer te stoppen.

De pot goud die aan het einde van die regenboog ligt, is ongelimiteerde en goedkope energie. Laat dat even doordringen: ongelimiteerde, goedkope energie. De energietransitie is geen wollig feelgoodverhaaltje van goeie bedoelingen, maar een zeer ambitieuze race. Wie eerst aankomt, heeft een doorslaggevend competitief voordeel op alle concurrenten.