Federale regering lijdt aan democratische normvervaging

Niet dat het er verder iets toe doet, maar mijn allereerste e-mail verstuurde ik in de jaren tachtig via het BISTEL-systeem. Dat was een computernetwerk dat vanaf 1984 de Belgische overheidsdiensten en kabinetten verbond. Een prehistorische WhatsApp, zeg maar. Het zou best kunnen dat het kabinet van de premier toen al langs elektronische weg groen licht gaf voor het finale begrotingsontwerp.

Dat zet me aan het fantaseren. Oppositieleider Louis Tobback heeft de hand kunnen leggen op een print-out van het BISTEL-mailverkeer tussen het kabinet van de premier en dat van Begroting. Die mails doen twijfel rijzen over het waarheidsgehalte van wat premier Wilfried Martens eerder heeft gezegd in de Kamer. Tobback ontbindt daarop al zijn retorische duivels en doet het parlementaire halfrond op zijn grondvesten daveren. Martens ondergaat het stoïcijns. Vervolgens gaat de meerderheid over tot de orde van de dag. Het incident is snel vergeten.

Wat is het verschil tussen toen en nu? De oppositieleiders van vandaag zijn koorknapen in vergelijking met iemand als Tobback in de jaren tachtig. Het virulente retorische vuurwerk waarmee hij de regering constant bestookte, kent nu zijn gelijke niet. Ik vermoed dat Martens het vaak moeilijk had om zijn heimelijke bewondering voor dat magistrale oppositiewerk niet te laten blijken.

Verontwaardiging

Hoe dan ook, toen werd het als volstrekt legitiem beschouwd dat de oppositie keihard inbeukte op de regering. Martens zou nooit hebben gereageerd zoals de Open VLD van premier Alexander De Croo vandaag. Die partij is een en al verontwaardiging. De N-VA en het Vlaams Belang willen de premier kapot maken en bewijzen dat België niet werkt, luidt het. Hoezo? Willen de liberalen dan een oppositieverbod invoeren? Zou De Croo zich niet beter wat meer inspannen om te bewijzen dat België wel functioneert, in de plaats van de oppositie in diskrediet te brengen?

Dat kan niet zomaar worden weggewimpeld als een ongelukkige paniekreactie. Het stigmatiseren van de oppositie is symptomatisch voor een meer algemene democratische normvervaging onder Vivaldi. Tekenend daarvoor is ook de manier waarop sommige meerderheidspartijen de communicatie van de oppositie aan banden willen leggen. Het Vlaams Belang en de PVDA komen weinig aan bod in de klassieke media. Ze zijn dus op Facebook-advertenties aangewezen. Het zint de meerderheid niet dat ze daarmee scoren. Vooral de PS leurt al enige tijd met het voorstel om dat wettelijk te beperken. Zo dreigen we terecht te komen in Poolse of Hongaarse toestanden. Behalve dat in die twee landen de toegang van de partijen tot de sociale media helemaal niet wordt belemmerd.

Het probleem is natuurlijk nog breder. Dé democratische erfzonde van deze regering is dat ze in Vlaanderen geen meerderheid heeft. Als Vivaldi in het zadel blijft, zullen we in de periode van september 2008 (de splitsing van het kartel CD&V/N-VA) tot mei 2024, bijna 16 jaar lang, een regering hebben gehad zonder een meerderheid in een van de twee taalgroepen. Daarvan zijn er zomaar liefst tien jaar zonder een meerderheid in Vlaanderen. En dat terwijl Vlaanderen veruit de grootste deelstaat is, met veruit de sterkste economie.

Tien jaar lang wordt Vlaanderen bestuurd door een federale regering die wel het Franstalige, maar niet het Vlaamse verkiezingsresultaat weerspiegelt. Op die manier heeft de PS zich in een machtige positie ge­ma­noeu­vreerd, waardoor ze elke grondige hervorming kan tegenhouden. Dan spreken we over een partij die amper 9,5 procent van de Belgische kiezers vertegenwoordigt.

Wie weigert dat alles normaal te vinden wordt weggezet als een ondemocratische populist, een doodgraver van België. Maar dat is schieten op de boodschapper. België lijkt vandaag vooral zichzelf te begraven. Een gezonde democratie kan je het nog bezwaarlijk noemen. Om dit België in stand te houden moeten we steeds meer democratie inleveren. Is het dat wel waard ? Het is niet zeker dat de Vlaamse kiezer daarop bevestigend zal antwoorden in 2024.