Digitaliseringsproject bij justitie loopt helemaal in het honderd

Een van de laatste wapenfeiten van de vorige minister van Justitie was de implementatie van het digitale systeem JustRestart, dat moet toelaten collectieve schuldenregelingen van privépersonen volledig digitaal te beheren. De datum van inwerkingtreding was al meerdere keren uitgesteld, waardoor de betrokkenen - de arbeidsrechtbanken en schuldbemiddelaars zoals advocaten en OCMW’s - ervan uitgingen dat die 1 januari 2024 zou zijn. Uiteindelijk werd ons onlangs zonder nadere toelichting meegedeeld dat het 2 november werd.

De griffies werden daardoor de laatste week van oktober dagenlang overspoeld met nieuwe verzoekschriften van schuldbemiddelaars die het nieuwe digitale systeem nog voor wilden zijn. Van de griffiers en griffiemedewerkers werd verwacht dat ze, naast hun normale werk, tot het uiterste gingen om alles tijdig af te werken, in te scannen en buiten te krijgen, voor alle bestaande dossiers in het nieuwe digitale systeem belandden. In de tussentijd moesten ze zich op eigen houtje het nieuwe digitale beheersysteem eigen maken.

Het programma trad vervolgens zonder overgangsperiode in werking, met heel wat opstart- en systeemfouten tot gevolg. OCMW’s worden niet vermeld als schuldbemiddelaars. De overdracht van derde-schuldenaars (mensen die geld verschuldigd zijn aan de persoon in schuldbemiddeling, zoals de werkgever of onderhoudsplichtigen) naar het nieuwe systeem is niet of niet volledig gelukt. Een schuldbemiddelaar kan een schuldeiser toevoegen, maar niet verwijderen. Evenmin kan hij derde-schuldenaars toevoegen.

Rechtbanken kunnen geen beschikkingen voor collectieve schuldenregeling betekenen, omdat de lijst van schuldeisers en schuldenaars in JustRestart nog niet in orde is. De griffie kan onmogelijk te weten komen of een schuldbemiddelaar een schuldeiser heeft toegevoegd of verwijderd. De advocaat van een private persoon die de schuldbemiddeling aanvraagt, kan niet worden toegevoegd. Door allerlei fouten is het niet mogelijk een partij op te roepen voor een zitting in de raadkamer. Enzovoort.

Daardoor worden de griffies opnieuw overstelpt met vragen. In dossiers van kwetsbare mensen, waar doorgaans veel menselijk leed achter schuilt, mag minstens verwacht worden dat een nieuw digitaal systeem meteen naar behoren werkt. Dat het dus voldoende getest is en op punt staat voor het in gebruik wordt genomen, om meteen een efficiënte en performante dienstverlening door de rechtbank te kunnen garanderen.  

We verbazen er ons nog altijd over dat de ontwikkeling van JustRestart niet door justitie zelf is gedaan, maar werd uitbesteed aan de balie en een privépartner en dat (een deel van) de kosten worden doorgerekend aan de personen in collectieve schuldenregeling. Daardoor is de ‘schuldindustrie’ weer een stukje toegenomen en pikt die haar graantje mee.

Nutteloze extra werklast

Met de huidige aanpak moeten griffiers en griffiemedewerkers in de lopende dossiers nog jaren dubbel werk verrichten tot het nieuwe Just Restart-systeem volledig op punt staat.

Al het nutteloze extra werk dat daarmee gepaard gaat, kan niet aan kerntaken worden besteed. Dat wordt blijkbaar als irrelevant terzijde geschoven, net als vergissingen die onvermijdelijk uit die situatie zullen voortvloeien. Incidenten die door veel goodwill en extra inzet vermeden worden, verschijnen uiteraard niet in de pers.

De gang van zaken doet sterk denken aan het JustJudgment-systeem, het centraal register van vonnissen en arresten. Hoewel dat volgens de wet op 30 september in gang moest treden, is de deadline voor de feitelijke invoering al twee keer uitgesteld. Tegelijk is beslist dat alle papieren vonnissen vanaf 30 september achteraf en manueel in het Centraal Register moeten worden geüpload. De tijd die dat vergt, kan opnieuw niet aan de kerntaak - dienstverlening - worden besteed. 

Rechters, griffiers en griffiemedewerkers vormen de spil van het werk in de rechtbank. De problematische invoering van JustRestart en JustJudgment illustreert hoe weinig aandacht gaat naar de organisatie van hun werk. Ondertussen werken ze gewoon door, hopend dat zich geen nieuwe incidenten voordoen waardoor de rechterlijke orde opnieuw in een negatief daglicht zou worden geplaatst.