De pixel in het oog van Tinne Vanderstraeten

Minister van Eenergie Tinne Van der Straeten deed het afgelopen weekend in deze krant nog maar eens een poging om te verantwoorden waarom ze een reeks extra C0₂ uitstotende gascentrales wil laten bouwen ter vervanging van perfect werkende C0₂-neutrale kerncentrales. Voor Groen, dat enkele jaren geleden nog uitpakte met de ambitie om ‘alle kolen- en gascentrales te sluiten’, is het verdedigen van die extra investeringen in fossiele energie een soort zelfkastijdingsritueel geworden. Des te meer omdat de gebruikte argumenten op gespannen voet staan met de waarheid.

Ten eerste: het Europese emissiehandelssysteem, waarbij een kostprijs wordt gegeven aan CO₂, vormt volgens de minister dé sluitende oplossing voor de extra uitstoot van de gascentrales. Nieuwe centrales hier zorgen voor de sluiting van vervuilende centrales elders, luidt de logica. Als ecologist weet ze dat dat nonsens is. Onder andere door overschotten in het systeem is het duidelijk dat de bouw van CO₂ uitstotende gascentrales in België de eerstvolgende jaren op geen enkele manier elders zal worden gecompenseerd.

Ten tweede: het statement van de minister dat de twee jongste kerncentrales slechts ‘een pixel’ vormen in het grotere energieverhaal is opmerkelijk. Met 2 GW dekken Doel 4 en Tihange 3 ongeveer 20 procent van onze totale elektriciteitsvraag. Daarmee leveren ze samen evenveel stroom als alle offshore windmolens die momenteel in dit land gepland zijn. Toch zijn die kerncentrales volgens de minister slechts ‘een pixel’, terwijl ze de (onder de regering-Michel) geplande offshore windmolenzones consistent de hemel in prijst.  

Als we die logica van onze energieminister doortrekken, kan ook de 0,28 procent die België in de totale mondiale CO₂-uitstoot vertegenwoordigt worden weggezet als ‘een pixel’. De waarheid is dat het openhouden van de twee jongste kerncentrales wel degelijk een wezenlijk verschil maakt voor de CO₂-uitstoot. Elke groene minister zou zich verzetten tegen een half miljoen extra fossiele wagens - laat staan bedrijfswagens - op onze wegen. Onze kerncentrales vervangen door gascentrales heeft nochtans dezelfde impact op het klimaat.

Ten derde: in zijn nieuwste boek, gebaseerd op breed overleg met heel wat topwetenschappers, besluit Microsoft-oprichter Bill Gates dat kernenergie noodzakelijk is om de klimaatopwarming niet te laten ontsporen. In het defensief gedwongen zet de minister die voor haar ongemakkelijke waarheid weg als ‘theoretisch’. Het is iets waar we pas in de toekomst moeten over nadenken en het is niet van toepassing op ‘de Belgische situatie’, stelt ze.

Niets is minder waar. Het huidige beleid bepaalt onze toekomstige bewegingsruimte. Zo bouwt de minister de nucleaire knowhow in ons land stelselmatig af. Niet alleen door alle kerncentrales te sluiten, maar ook door projecten van niet-nucleaire aard automatisch voorrang te verlenen bij het uitdelen van middelen uit het energietransitiefonds (een fonds dat nota bene wordt gefinancierd met de 20 miljoen euro die we jaarlijks binnenrijven dankzij het destijds verlengen van Doel 1 en 2). Bovendien lijkt ze de belangrijke bedenking van Gates naast zich neer te leggen dat elke extra gascentrale die we nu bouwen de klimaattransitie op langere termijn bemoeilijkt. ‘Gascentrales moeten tientallen jaren draaien om rendabel te zijn, dus maken ze de nuluitstoot in 2050 moeilijker’, aldus Gates. Veel relevanter kan een citaat niet zijn voor onze Belgische situatie.

Electriciteitsfactuur

Ten vierde: toen ze nog Kamerlid was, hadden Tinne Van der Straeten en ikzelf een uitstekende werkverhouding. Ze verwees in haar stuk zelf al naar onze gezamenlijke resolutie om te verhinderen dat de kosten van het capaciteitsmechanisme (CRM) de elektriciteitsfactuur verhogen. Ze lijkt echter onze daaraan verbonden eis te vergeten dat de regering voor het einde van 2020 duidelijkheid moest verschaffen over de manier waarop het CRM wél betaald moet worden, net als ons pleidooi voor een uitgebreid luik aan parlementaire controlemogelijkheden. Als minister zwijgt ze bijna twee maanden na de deadline nog steeds in alle talen over de CRM-financiering en staat ze op de rem als het gaat over het transparant inlichten van het parlement. Het kan verkeren voor een partij die voortdurend beweert op een andere manier aan politiek te willen doen.

We hebben als land op het vlak van de ernergie heel wat troeven in handen. We beschikken over een stroomproductiepark met een relatief lage uitstoot en over heel wat innovatieve industriële spelers. Met een verstandige uitbouw van hernieuwbare energie gekoppeld aan de verlenging van twee kerncentrales en het opschalen van onze technologische knowhow (ook op het vlak van kernenergie) kunnen we een fantastisch verhaal schrijven dat goed is voor het klimaat, de portemonnee en onze economie. Maar tussen die droom en de werkelijkheid staan niet zozeer praktische bezwaren, als wel een minister en een paars-groene regering met een dogmatische antinucleaire agenda die men enkel nog met schijnargumenten kan verdedigen.

Bert Wollants
Volksvertegenwoordiger en energiedeskundige van de N-VA