De impact van AI kan ons alleen maar verrassen

Het regent inzichten en voorspellingen over AI. Op het Wereld Economisch Forum in Davos stonden CEO’s en wereldleiders in de rij om hun blik op artificiële intelligentie te geven. Opportuniteiten en risico’s zien ze in overvloed, maar hoe goed is onze glazen bol?

Deze krant kopte onlangs dat een kwart van de CEO’s nog dit jaar fors jobverlies verwacht door automatisatie. Maar ondanks de hoge verwachtingen sinds het succes van de chatbot ChatGPT zien ons werk en ons leven er veelal nog altijd hetzelfde uit.

De kloof tussen debat en realiteit doet denken aan de opkomst van het internet en computers. Daarbij zaten zelfs vooraanstaande experts fout met hun voorspellingen. De computerpionier Ken Olsen zag in 1977 geen enkele reden waarom mensen thuis een computer zouden moeten hebben. Zulke missers komen voort uit verouderde denkmodellen. Als die op de helling staan, slaan we de bal snel mis. Een perspectief uit de gevestigde wereld leidt zelden tot nauwkeurige voorspellingen over nieuwe technologie.

De digitale wereld onderscheidt zich van eerdere technologische veranderingen door de snelheid waarmee ze zich ontwikkelt. Twintig jaar na de eerste elektrische lamp had amper 3 procent van de Amerikaanse huishoudens elektriciteit. Digitale innovaties bereiken ons veel sneller. Vooral wie een nieuwe start maakt, kan daarbij heel snel gaan. Het sociale medium TikTok werd snel populair door vol in te zetten op zijn AI-algoritme, terwijl concurrenten vasthingen aan een model met manueel toegevoegde vriendschappen en connecties.

Als we naar de toekomst van AI kijken, doen we dat vaak vanuit het heden. Net zoals bij de opkomst van computers hebben we vooral oog voor hoe AI mensen en systemen zal vervangen, maar missen we een concrete blik op de radicaal nieuwe mogelijkheden. Tot we ons leren losmaken van oude denkpatronen, zullen we ons bij momenten moeten laten verrassen.

Dat vergt een groot aanpassingsvermogen. En daar loopt het al eens fout. Perfectionisten, zoals ik ze noem, rijden zich vast in wat AI nog niet kan. AI kent de gebruiken of het jargon van een onderneming niet en zal die nooit kunnen vatten. AI heeft geen oplossing op maat voor die paar uitzonderingen. AI levert geen alomvattend resultaat op, dat alle problemen van het bedrijf oplost. Die zaken verhinderen perfectionisten de stap naar AI te zetten, zonder oog te hebben voor de veel grotere gebreken van wat ze nu gebruiken.

Anderen, die ik visionairen noem, willen per direct alles met artificiële intelligentie doen. Ze hopen er als het ware een nieuw koninkrijk mee te bouwen, maar krijgen in zo’n sprong hun organisatie niet mee of lopen tegen de verwachtingen aan die ze zelf gecreëerd hebben.

De beste resultaten zijn ergens in het midden te vinden: bij wie durft te dromen, maar vooral ook praktische eerste stappen zet. Die stapjes voelen soms banaal, naast het grote AI-discours. Vaak negeren mensen ze, omdat ze te gemakkelijk of eenvoudig lijken. Maar ze zijn het geheime ingrediënt van een succesvolle AI-transformatie. Eén stapje per keer geven ze je het perspectief van binnen in die nieuwe wereld. Naast een technologische verandering is de AI-transformatie vooral ook een shift in mind- en skillset. Om die collectief te maken, moeten we er gewoon aan beginnen.