Binnenkort dreigt Moskou ook te zegevieren in Moldavië

Agenten van de staatsveiligheid die op klaarlichte dag een raid uitvoeren in het nationaal parlement van een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie (EU)? Het overkwam Moldavië, het armste land op het Europese continent, begin deze maand.

Tijdens de inval werd Ion Creanga meteen opgepakt en overgeleverd aan de officier van justitie van de anticorruptiedienst. De man is geen kleine garnaal, want de hoge ambtenaar stond meer dan 30 jaar aan het hoofd van de juridische dienst van het parlement. Al die tijd bleek hij hand-en-spandiensten uit te voeren voor het regime van de Russische leider Vladimir Poetin.

Systematisch bezorgde hij cruciale informatie over het reilen en zeilen in de Moldavische politiek aan de Russische ambassade. Op de dag dat Creanga tegen de lamp liep, werd ook een politieagent op het vliegtuig naar Moskou gezet. Die bleek - tegen betaling - eveneens gevoelige informatie te hebben gelekt, met name over de grensovergang met Transnistrië. Transnistrië is een van Moldavië afgescheiden regio waar een pro-Russisch bestuur een dwergstaatje artificieel in stand houdt.

Legendarische corruptie

De strijd op twee fronten - tegen corruptie en tegen Russische inmenging - is net zoals in buurland Oekraïne gedoemd. You’re damned if you do and you’re damned if you don’t. Als geen actie wordt ondernomen, staan critici in de rij om de onwillige of incompetente staatsinstellingen met de vinger te wijzen.

Worden toch successen geboekt, dan worden ze als bewijs van het endemische karakter van de diepgewortelde plaag gezien. Toch is er geen alternatief. Als het landen als Moldavië en Oekraïne menens is met het EU-lidmaatschap, zit er niets anders op dan de kwalen met wortel en al uit te roeien. En de strijd lang vol te houden.

Anders zal Brussel geen duimbreed toegeven. De Europese Commissie hanteert een fundamentals first-aanpak waarbij eerst de democratische rechtsstaat wordt gewogen voor er kan worden onderhandeld over domeinen als economie en onderwijs. Dat moet het cruciale belang van de strijd tegen corruptie en buitenlandse inmenging onderstrepen. Ook vormt het de enige garantie dat de jongere generaties in eigen land een fatsoenlijk, eerlijk en waardig leven zullen willen uitbouwen.

In zekere zin is het opmerkelijk dat de machthebbers in Kiev er min of meer in slagen om parallel met het militaire conflict schaarse mensen en middelen te mobiliseren in het bekampen van de legendarische corruptie.

Geprangd

Moldavië heeft het nadeel van een feitelijke oorlog niet, maar worstelt tegelijk met andere problemen. Als klein land met amper 2,5 miljoen inwoners, geprangd tussen twee grote buren - Oekraïne en Roemenië - beschikt het simpelweg niet over de capaciteit om zich afdoende tegen de hybride oorlog met Rusland te beschermen.

Want die strijd dient ook volop geleverd te worden. Moskou hoeft er geen kogel voor af te vuren. De verspreiding van desinformatie en fake news is veel meer kostenefficiënt. De bedoeling is uiteraard het land van binnenuit te destabiliseren en op die manier het gestage proces van toenadering tot de EU systematisch te saboteren.

Op korte termijn staat er voor Moldavië veel op het spel. Op 20 oktober vindt de eerste ronde van de presidentsverkiezingen plaats. Momenteel hebben zich al verschillende, pro-Russische kandidaten gemeld om zittend president Maia Sandu te verslaan.

De pro-Europese en prowesterse politica zal naar verwachting een tweede ronde nodig hebben, want haar populariteit is tanende. Om de zaken op scherp te zetten organiseert Sandu tegelijk met de verkiezingen een referendum over het EU-lidmaatschap.

Moldavië is sinds 2022 kandidaat-lidstaat, eind 2023 beslisten de staatshoofden en regeringsleiders van de EU dat het land klaar is om te beginnen onderhandelen. Onder Belgisch voorzitterschap zijn die onderhandelingen eind juni officieel geopend.

Zo’n diplomatiek succes heeft vele vaders en moeders, maar Sandu maakt daar ongetwijfeld deel van uit. En dat wil ze dus verzilveren, wetende dat een meerderheid van de Moldaviërs voorstander is van toetreding tot de EU.

Pyrrusoverwinning

Waarnemers voorspellen een pyrrusoverwinning voor Sandu, want in het voorjaar van 2025 vinden parlementsverkiezingen plaats en het is weinig waarschijnlijk dat er een meerderheid zal worden gevormd die haar drastische hervormingsagenda steunt. Op die manier is het terug naar af voor Moldavië.

Aan de EU zal uiteraard volop lippendienst worden bewezen, maar in de praktijk zal Moskou zegevieren. Een beetje zoals in Georgië, waar de machthebbers pro-Russisch zijn terwijl de jongere generaties in de hoofdstad Tbilisi uit protest met EU-vlaggen staan te zwaaien.

Aan EU-vlaggen trouwens geen gebrek in Moldavië. De hoofdstad Chisinau hangt er vol van. Je waant je werkelijk in de Unie. Dat moeten de leiders van de 44 Europese landen wellicht ook hebben gedacht toen ze midden vorig jaar verzamelden in Moldavië voor de tweede bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap, een overlegforum met alle landen van het Europees continent. President Sandu ontving haar collega’s in het prachtige wijnkasteel Mimi op zo’n 50 kilometer van de hoofdstad en niet ver van de grens met Transnistrië.

De toestand van de Moldavische wegen is ronduit erbarmelijk, maar de weg van de luchthaven naar het bekende wijndomein voelt geheel toevallig aan als een biljartlaken. Zo’n vers laagje asfalt kan niet verhelen dat Moldavië een pijnlijke en meer diepgaande transformatie nodig heeft, tenzij natuurlijk Moskou alsnog het land weet te veroveren.