België kan rode loper voor Russisch vloeibaar gas oprollen

Op 24 februari 2022 deed de Russische invasie van Oekraïne Europa op zijn grondvesten daveren. De Pax Europaea, een periode met weinig gewapende conflicten in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog, was voorbij.

De Europese Unie legde Rusland al snel economische sancties op. Daarnaast stippelde ze met het REPowerEU-plan een pad uit om de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen versneld af te bouwen. Zo kwam er een ban op de import en de overslag van Russische olie.

Maar uit een studie van de Finse organisatie CREA, waarover De Tijd woensdag berichtte, blijkt dat de import van olieproducten van Russische olie via ‘witwaslanden’ is gestegen. Het embargo wordt zo omzeild. België blijkt de achtste grootste koper van deze olieproducten. Dat is maar het topje van de ijsberg, want terwijl België 'slechts' een achterdeur is voor Russische olie, rolt het de rode loper uit voor Russisch lng (vloeibaar gemaakt aardgas).

Dat komt doordat de afhankelijkheid van Russisch aardgas bij het begin van de invasie een groot pijnpunt bleek voor de Europese energiebevoorradingszekerheid. ‘The dash for gas’ begon en de EU kocht als een bezetene lng op de internationale markten in een poging haar gasbevoorrading te diversifiëren.

Zeebrugge

Recent bleek uit de European LNG tracker van het Institute for Energy Economics and Financial Analysis dat de rush op alternatieven ironisch genoeg de import van Russisch lng deed stijgen. In 2022 nam die met 12 procent toe. In Zeebrugge was dat zelfs 58 procent. Daarnaast blijven havens zoals Zeebrugge overslagdiensten aanbieden aan Rusland. Zonder die overslag van ijsbrekers naar conventionele lng-schepen zou de globale Russische lng-handel vanuit de Arctische Oceaan maar een fractie van de huidige zijn.

In 2022 gebeurde 72 procent van de Russische lng-overslag in de EU in Zeebrugge en was 93 procent van dat gas bestemd voor niet-Europese markten, voornamelijk China. De bijdrage van de overslag aan de Europese bevoorradingszekerheid is nihil, maar draagt wel voor miljarden euro’s bij aan de Russische oorlogsmachine.

Tegelijk vormen de volumes nog geen 1 procent van de Chinese gasvraag. Als ze wegvallen, kan China het tekort gemakkelijk opvangen door energiebesparende maatregelen. Ter vergelijking: de EU deed de vraag naar gas in de laatste vier maanden van 2022 met 20 procent dalen.

Inspiratie

Het Verenigd Koninkrijk en de Baltische staten voerden al een verbod in op de import en overslag van Russisch lng. Voor het VK was dat een sterk statement, want de lng-terminal op het Isle of Grain had voor de invasie nog een marktaandeel dat gelijkaardig was aan dat van Zeebrugge.

Ook de Europese Commissie en Duitsland uitten al de ambitie op korte termijn geen Russisch lng meer in te voeren, rekening houdend met de bevoorradingszekerheid. Polen diende deze maand nog een voorstel in voor sancties tegen Russisch lng. En vorige week kondigden onze noorderburen aan dat ze sinds begin 2023 geen contracten voor Russisch lng meer afsluiten en werken aan een plan om bestaande overeenkomsten versneld af te bouwen.

België houdt de boot af. Nog geen enkele keer uitte de federale regering de ambitie om overslagdiensten en de import van Russisch lng aan banden te leggen. Erger nog: België heeft nog niet formeel erkend dat de huidige situatie problematisch is. Premier Alexander De Croo (Open VLD) schermt met de bevoorradingszekerheid van de EU en de angst voor hogere gasprijzen en stelt dat contractbreuk ondenkbaar is. Dat zijn simplistische drogredenen.

We kunnen inspiratie halen uit de ban op Russische olie. Die kan nog altijd vakkundig omzeild worden, maar heeft wel effect: de sancties hebben volgens het CREA-rapport geleid tot een significante daling van de Russische olieprijzen en van de inkomsten uit de export. Laat dat een aanmoediging zijn om ook vloeibaar aardgas strenger aan te pakken.

Het is perfect mogelijk op nationaal of Europees niveau een plan voor Russisch lng op te stellen dat rekening houdt met de bevoorradingszekerheid en in specifieke gevallen uitzonderingen toelaat, net zoals de EU heeft gedaan voor olie. Het is hoog tijd om Nederland te volgen en de link met Russisch lng door te knippen. Het is de enige consequente keuze in de strijd tegen klimaatverandering en voor het stopzetten van de Russische oorlogsmachine.