Beleggers moeten zich niet zomaar neerleggen bij val Biocartis

De aangekondigde herstructurering van de beursgenoteerde specialist in zaklabo's Biocartis vormt een droevig orgelpunt van een al jarenlang zwalpende vennootschap. Van de intekenprijs van 11,50 euro per aandeel bij de beursgang in 2015 blijft haast niets meer over nu het bedrijf wordt opgedoekt. Tegelijk worden vanaf 2024 winsten voorspeld in een nieuwe vennootschap, waaraan de operationele activiteiten worden overgedragen.

De aandeelhouders voelen zich wellicht bekocht. Hun middelen waren goed voor de ontwikkeling van het product, maar de vruchten worden geplukt door anderen. Dat blijkt geen geïsoleerd geval te zijn. De beurswaakhond FSMA heeft in het verleden al voor die praktijk gewaarschuwd.

Moeten de aandeelhouders zich er zomaar bij neerleggen dat ze met lege handen achterblijven? Het recht biedt hen wel degelijk enkele mogelijkheden.

Ongelijke wapens

Voor minderheidsaandeelhouders is een minderheidsvordering het instrument bij uitstek om bestuurders aan te spreken voor fouten die ze hebben begaan. Bij een minderheidsvordering wordt beoordeeld hoe de vennootschap in de financiële problemen is beland en of de bestuurders wettelijke regels hebben overtreden. Als dat niet het geval is, moet je aantonen dat de bestuurders ‘kennelijk niet hebben gehandeld als voorzichtige en zorgvuldige bestuurders geplaatst in dezelfde omstandigheden’. Dat is in de praktijk niet eenvoudig. De negatieve financiële evolutie op zich volstaat niet.

Bovendien strijden aandeelhouders vaak met ongelijke wapens en is de juiste informatie verkrijgen niet evident. Met de aanstelling van een vennootschapsrechtelijke deskundige kan een gelijk speelveld worden gecreëerd, waardoor iedereen over de juiste analyses beschikt. Ook de beurswaakhond FSMA, die dergelijke ontwikkelingen serieus neemt, voert bij voldoende aanwijzingen een onderzoek dat erg bepalend is voor de rechtspositie van de aandeelhouders.

In extreme omstandigheden kan via een kortgedingprocedure de schorsing of de nietigheid van het besluit van de raad van bestuur gevorderd worden, al beoordeelt de kortgedingrechter dat eerder terughoudend. In nog extremere situaties kan ook ingegrepen worden in het bestuur zelf, door bijvoorbeeld een controlerende bestuurder of een bewindvoerder te laten aanstellen.

Vertrouwen is essentieel

Het financieel recht biedt bijkomende rechten en mogelijkheden. De rode draad is dat beleggers moeten kunnen vertrouwen op de informatie die het bedrijf waarin ze beleggen hen meedeelt. Die moet de markt tijdig bereiken en duidelijk, correct en niet-misleidend zijn.

Vertrouwen in een correcte werking van het financieel bestel vormt het fundament van het financieel recht en bij uitbreiding van onze volledige economie. De bankencrisis van 2008 heeft de gevolgen van het wegvallen van dat vertrouwen pijnlijk duidelijk gemaakt. Wantrouwen in de werking van beursgenoteerde bedrijven kan er ook toe leiden dat via de beurs veel moeilijker kapitaal wordt aangetrokken. Zowel beleggers als ondernemingen hebben er dus belang bij.

Concreet kunnen Biocartis-aandeelhouders zich de vraag stellen of ze correct en tijdig werden geïnformeerd over de financiële situatie van de vennootschap enerzijds en over de voorwaarden en de mogelijke gevolgen van de (her)financiering anderzijds. Volgens de FSMA heeft Biocartis de markt niet tijdig geïnformeerd over het onderhandelingsproces na het beëindigen van de samenwerking met een van zijn commerciële partners. De FSMA trof daarop een minnelijke schikking, waarbij Biocartis 200.000 euro boete moest betalen. Dat doet vermoeden dat het koersgevoelige informatie betrof en kan een nuttig aanknopingspunt zijn.

Bij aanwijzingen van marktmanipulatie kunnen zowel de vennootschap als bepaalde bestuurders naar het parket doorverwezen worden, wat in andere zaken al gebeurd is. De schending van financiële regels kan dus ook strafrechtelijke gevolgen hebben.

Betere bescherming

Biocartis-beleggers hebben dus wel degelijk enkele instrumenten om verhaal te halen. De zaak rond de teloorgang van het zinkbedrijf Nyrstar heeft geleid heeft tot wetgevende initiatieven om die nog uit te breiden. In de Kamer ligt een wetsontwerp voor dat de regels over de ontmanteling van een beursgenoteerde vennootschap aanscherpt.

Ook een geplande wetswijziging om classactions mogelijk te maken zal bijdragen tot een betere bescherming van investeerders. Ze zal ze toelaten zich makkelijker te verenigen en een vergoeding te verkrijgen voor aandeelhouders die zich in eenzelfde positie bevinden.

Daarnaast wil ook de FSMA aandeelhouders beter beschermen. Ze stelt voor de rol van de onafhankelijke bestuurder te verankeren, een beroepsverbod in te voeren voor veroordeelde bestuurders en de bewijslast om te keren ten voordele van beleggers die een nadeel ondervinden van marktmisbruik. Vooral die bewijslastomkering kan een wereld van verschil betekenen voor beleggers.