Gents ABC maakt al 111 jaar motoren van a tot z

Tussen al het staal en de mechaniek duikt plots een opvallend organische figuur op. Ergens op een tussenverdieping kijkt een levensecht paard uit op de centrale hal in het productieatelier van de Gentse motorenbouwer ABC. CEO Tim Berckmoes lacht. 'Dat is één pk.' En wijst dan naar een imposante motor wat verderop. 'En dat is meer dan 14.000 pk. Toch ook een beest.'

Wie het over pk's wil hebben, is hier aan het goede adres. ABC ontwikkelt al sinds 1912 industriële motoren, vooral voor de scheepvaart en de energiesector. 'We staan geregeld op jobbeurzen', zegt Berckmoes, die al 29 jaar bij ABC werkt, sinds 2011 als CEO. 'Het loopt daar vol ingenieurs. Je zou denken dat die gretig aanschuiven om naar motoren te komen kijken. Maar we hebben nog nooit zoveel volk aangetrokken als die keer dat we ons paard meehadden, intussen een soort mascotte.'

ABC is een eeuweling in de Gentse industriezone. Het werd in 1912 opgericht door Georges Carels, die goed bevriend was met Rudolf Diesel, en werd een van de eersten met een patent op de dieselmotor. 'Vandaag doen we nog altijd alles zelf', zegt Berckmoes. 'De onderdelen worden door ons ontworpen, dan gegoten in onze eigen gieterijen in Frankrijk en Duitsland en worden vervolgens hier in Gent gedraaid of gefreesd en geassembleerd tot motoren. Die worden vooral gebruikt in schepen of locomotieven, maar je kan er ook energie mee opwekken, als generator.'

Dat alles lokaal geproduceerd wordt, vindt Berckmoes niet uitzonderlijk. 'Zo hebben we de kwaliteit en de kostprijs onder controle. Alle cilinderkoppen maken we zelf van a tot z, ze worden hier ontwikkeld. Niets uit China, niets uit de Verenigde Staten. Die vraag is ons wel al gesteld. We hebben dat twee keer bekeken en we hebben het niet gedaan.'

Je kan geen nieuwe producten ontwikkelen als de productie niet dichtbij is, zegt Berckmoes stellig. 'Mensen zeggen: je kan innoveren in België en produceren in China. Niets van. De operatoren hier hebben een bepaalde kennis, ze weten exact hoe je een stuk moet ontwerpen om het efficiënt te produceren. Je hebt die samenwerking tussen de operator en de ingenieur nodig om efficiënt te werken. Dat leer je niet op school.'

Alternatieve brandstoffen

Die kennis en expertise is voor ABC almaar belangrijker. Ondanks de industriële roots heeft het bedrijf de voorbije tien jaar ook ingezet in alternatieve brandstoffen. Begin deze maand maakte het een deal bekend met de Belgische baggeraar Jan De Nul. ABC gaat vijf motoren op methanol (vier van 7.200 kilowatt (kW) en een van 1.800 kW) ontwikkelen voor de Fleeming Jenkin. Dat moet met voorsprong het grootste schip ter wereld worden om kabels op de zeebodem te leggen.

Enkele jaren geleden deed ABC hetzelfde voor waterstof. Daarvoor richtte het een joint venture op met CMB, de Belgische rederij van de familie Saverys, die zich met haar energiepoot CMB.Tech - recent overgenomen door de olietankerrederij Euronav - heeft toegelegd op waterstoftoepassingen voor de scheepvaart. Eind vorig jaar werd in de haven van Antwerpen de eerste sleepboot op waterstof ter wereld ingehuldigd.

Het is het eerste wat je ziet als je de productieruimte binnenstapt: een prototype van de waterstofmotor van BeHydro, zoals de joint venture genoemd werd. 'Nul uitstoot, alleen waterdamp, zoals wat 's ochtends uit uw koffiezet komt', zegt Berckmoes. 'Geen CO₂, geen stikstof, geen partikels.'

Behalve de sleepboot in Antwerpen zijn er nog enkele motoren verkocht voor gelijkaardige sleepboten in Japan en voor locomotieven in Namibië. Voor de rest gaat het mondjesmaat, geeft Berckmoes toe. 'Waterstof kost 14 euro per kilogram, vijfmaal zoveel als gewone brandstof. Wie houdt zich daar dan mee bezig? De pioniers, de mensen die een statement willen maken. Er wordt veel aangekondigd over waterstof, maar echte realisaties zijn er nog te weinig. Dat is omdat de economische factor, de kostprijs van de exploitatie, nog te hoog is.'

Ook logistiek is het nog niet eenvoudig. 'Tomorrowland is hier eens komen kijken voor generatoren op waterstof. Maar om dat hele festival draaiende te houden zijn vijf, zes, zeven motoren nodig. Dan zou je per uur twee trucks met waterstof moeten aanvoeren, een grote logistieke uitdaging.' Daarom is het aandeel van de waterstofmotoren in de verkoop van ABC nog beperkt, ongeveer 5 procent van de omzet.

Methanol, een vorm van alcohol die gebruikt wordt in industriële toepassingen zoals oplosmiddelen, antivries en brandstof, is wel in opmars. 'Het grote voordeel is de stockage. Methanol is liquide en dus een beetje zoals benzine, je kan het makkelijk stockeren. En, niet onbelangrijk, het is in elke haven beschikbaar, waterstof nog niet. Dat maakt het ook goedkoper: methanol kost ongeveer het dubbele van gewone brandstof.'

Methanol is nu goed voor 20 tot 30 procent van de omzet in de scheepvaartbusiness. 'Die sector verrast me eigenlijk wel', zegt Berckmoes, die een goed zicht heeft op de vergroening van de industrie via de vraag naar zijn motoren. 'De scheepvaart heeft niet de reputatie een early adopter te zijn, maar ik zie bij de Belgische reders veel visie. CMB, Jan De Nul, DEME, ze schakelen allemaal. Dat zijn miljoeneninvesteringen, dat verdient toch een pluim. De petroleumsector is veel trager. Ik denk nochtans dat die de middelen en de technici heeft om dat te doen.'

Voor ABC is het langetermijnpad duidelijk. Berckmoes verwacht dat er binnen zeven à tien jaar een kantelpunt komt, waarbij de verkoop van dieselmotoren de minderheid vormt. 'De technologie en de goesting zijn er. Als Europa het echt meent, moeten het tijdelijk mee die hoge operationele kosten dragen, en werken aan voldoende goedkope energie, zodat de waterstofprijs naar beneden kan.'

De komende jaren zijn niettemin onzeker, erkent Berckmoes, zeker voor de klanten. Daarom ontwikkelde ABC een nieuw type motor, onder de naam Evolve, die op alle brandstof kan draaien. 'Zo we willen we de klant ontzorgen', zegt Berckmoes. 'De brandstof van de toekomst is moeilijk te voorspellen op 40 jaar, de levensduur van een schip. Maar zo heb je de basistechnologie aan boord en ben je wendbaar.'

Volgens Berckmoes lopen de aanvragen voor de Evolve-motor vlot binnen. Toch moet hij afremmen. 'We zitten bomvol. Ons orderboek voor dit jaar is volzet, en dat van volgend jaar ook bijna. We zitten op onze limieten.' Uitbreiding is op komst, zegt Berckmoes als hij de deur openzwaait naar de achterzijde van het gebouw. We kijken uit op het iconische Manchester-gebouw op de Gentse Vynckier-site. In 2022 kocht ABC 5 hectare van het aanpalende voormalige industrieterrein.

'De komende jaren willen we proberen wat we in de recente jaren ontwikkeld hebben op grotere schaal te produceren, en te groeien in aantallen om rendabiliteit op te bouwen en een buffer te hebben. Op dit moment herinvesteren we 90 procent van onze winst, die we boeken in de meer mature sectoren, in de diversificatie van onze motoren. Qua aanbod willen we stabiliseren, we hebben gevonden wat werkt. Nu streven we ernaar meer standaard in onze productie te krijgen.'