Weyts geprangd tussen dok en Doel

Vlaams minister van Openbare Werken Ben Weyts (N-VA) sloot eind juni een verrassende deal met de actiegroep Doel 2020 over de containeruitbreiding van de Antwerpse haven.

Het dorp Doel blijft behouden en het geplande Saeftinghedok krijgt een knik naar het zuiden, waardoor het niet langer dwars door het dorp gaat, maar start in het bestaande Deurganckdok. In ruil belooft Doel 2020 zich niet meer te verzetten tegen de uitbreiding van de Antwerpse haven op Linkeroever.

Weyts schrijft zich met dit akkoord in de geschiedenisboeken - het bijna volledig verlaten Doel wordt na twee decennia opnieuw officieel woongebied - maar tegelijk dreigt hij in een moeilijke spreidstand te geraken.

Hij zal immers de wensen van de burgers die terug in Doel willen komen wonen, moeten verzoenen met de verzuchtingen van de terminaluitbaters die zich aan het Saeftinghedok willen vestigen. En dat wordt geen sinecure.

Groot dok met weinig plaats

Die uitbaters van containerterminals - de DP Worlds, PSA’s en APMT’s van deze wereld - zijn alvast niet tevreden dat Weyts kiest voor een splinternieuw dok waarvan de noordkant niet wordt ontwikkeld.

Zonde van het investeringsgeld, is daar te horen. Want je bouwt een duur dok en er kunnen maar vier schepen aanleggen. Bovendien verliest huidig terminaluitbater MSC/PSA aan het Deurganckdok een ligplaats omdat daar de ingang van het Saeftinghedok komt. Netto komen er dus maar drie ligplaatsen bij aan het nieuwe dok.

Ook de internationale rederijen zijn niet opgetogen om nog meer schepen naar de Antwerpse haven te sturen indien het plan zo wordt uitgevoerd.

De huidige overslagterminals zitten bijna vol en de rederijen hoopten er uitgestrekte overslagruimte bij te krijgen zodat ze al hun containers zo veel mogelijk op een plaats kunnen concentreren wat het mogelijk maakt om beter binnenvaart- en spoorvervoer te organiseren.

Met het huidige havenuitbreidingsplan van Weyts - dat plaats voorziet voor 7,7 miljoen extra containers - lijkt daar niet veel van in huis te komen. In plaats van een groot nieuw dok met uitgebreide achterliggende infrastructuur, kiest Weyts voor een ‘Saeftinghe light’ waarvan amper een derde van de capaciteit wordt benut (goed voor 3,5 miljoen extra containers) en een ‘mikmak’ van uitbreidingen. Eén aan de Noordzeeterminal en de Europaterminal op Rechteroever en extra ruimte achter de sluizen. Maar daar zitten de grote containerrederijen niet op te wachten.

Groei beperkt

‘Grote operatoren en internationale rederijen zoals MSC zijn maar bereid zwaar te investeren in haventerminals als ze zicht hebben op perspectief,’ vat topman Stephan Vanfraechem van Voka/Alfaport samen.

Lees: als ze weten dat er in de toekomst mogelijkheid is tot expansie. En die is in het compromis tussen Weyts en Doel 2020 amper voorzien. De actiegroep wil immers dat de haven niet uitbreidt boven de Engelse steenweg die naar Doel loopt.

Weyts onderzoekt nu of het mogelijk is om het Saeftinghedok nog meer evenwijdig met het Deurganckdok te leggen. Dat zou in een latere fase extra ontwikkelingsruimte en aanlegplaatsen kunnen opleveren. Morgen bespreekt het projectteam van minister Weyts de aangepaste ‘Saeftingheplannen’ met alle stakeholders: actiegroepen, havenklanten en havenautoriteiten.

Doel wordt opnieuw dorp

Maar er dreigt er nog een ander probleem. Meer maatschappelijk dan. Wat als Doel opnieuw tot een ‘echt dorp’ wordt omgebouwd zoals KU Leuven-docent Daan De Volder met het project Doelland voor ogen heeft.

‘Zullen de nieuwe bewoners zich, los van het vele truckverkeer, kunnen verzoenen met de nachtelijke opening van de terminals’, vraagt Vanfraechem zich af. ‘Met de constante verlichting op de terminals? Of het lawaai van de containeroverslag? Een container zet je niet neer als een zakdoek. Een trein kan je niet laden zonder lawaai.’

Nachtwerk

Weyts ijvert voor betere mobiliteit, meer spoor -en binnenvaartontsluiting en nachtelijke opening van de terminals. Maar dat zou in het geval van het Saeftinghedok wel eens voor controverse kunnen zorgen.

Kijk wat er recent gebeurde met de grote binnenvaartterminal van DP World in Grobbendonk. De buurtbewoners protesteerde tegen de overlast en de terminal mag nu niet meer ‘s nachts openblijven. Nochtans had de uitbater daarvoor aanvankelijk een vergunning gekregen. DP World stapt nu naar de rechtbank en eist schadevergoeding.

Gerechtelijke stappen

De kans dat er ook tegen het Saeftinghedok nog gerechtelijke acties komen - ondanks de procedure van ‘complex project’ en inspraak van alle actoren - is dus niet ondenkbaar.

Vanfraechem: ‘Het complexe project werd onder andere opgestart om meer rechtszekerheid te krijgen. Nu zal stilaan duidelijk worden of dit in de realiteit ook zo zal zijn'.

Voor eind dit jaar zal de overheid beslissen hoe de Antwerpse containeruitbreiding er moet uitzien. Dan volgt nog en publieke consultatie. De formele beslissing wordt verwacht in het voorjaar van 2019.