‘Durbuy is een spookstad geworden'

‘Hé, vous ne vous trouvez pas trop seule là en bas?’ We kijken op en zien zowaar nog andere mensen. Op de brug naast het bekende restaurant Le Sanglier des Ardennes zijn twee wielertoeristen gestopt die ons toeroepen. Ze kijken neer op het centrale dorpsplein dat - behalve deze journalist en fotograaf - totaal verlaten is.

Ze heten Alain en Cédric, maken deel uit van de fietsclub VC La Redoute en zijn helemaal uit Aywaille naar hier gereden omdat ze dit bizar schouwspel wilden zien: op een zonnige zomerdag komen hier al snel 10.000 toeristen per dag. Nu is er niemand. ‘Dit is onwezenlijk’, zeggen ze. Vooraleer ze aan hun terugtocht beginnen, nemen ze nog een selfie van de spookstad.

We lopen de smalle straatjes van het dorp in. Op de houten gevel van het biercafé Les Racines hangt een zeshoekig bordje van Corona Extra. Het voelt alsof je in het verlaten decor van een filmset beland bent. Cafés, restaurants, boetieks, een chocolaterie: letterlijk elke handelszaak is dicht. Overal staan terrasstoelen opgestapeld, sommige netjes, sommige alsof ze in alle haast zijn achtergelaten.

Om de hoek komen we Josiane Deliège tegen. Zij woont hier al dertig jaar en heeft dit nog nooit gezien. ‘Enkel de krantenwinkel is in de voormiddag nog open. Voor de rest is het hier leeg. Dit valt me zo zwaar. Gelukkig is er veel solidariteit tussen de bewoners van het stadscentrum.’ Hoeveel dat er nog zijn, vragen we. Josiane denkt even na, het lijkt alsof ze ze telt: ‘Een twintigtal’, is het antwoord.

Op een kleine bestelwagen na is het ook stil op de grote bouwwerf aan de overkant van het marktplein. Eind deze maand moest hier normaal het nieuwe luxehotel met 95 kamers van Marc Coucke de deuren openen. Sinds de Vlaamse ondernemer de stad nieuw leven inblies door zich met 100 miljoen euro in te kopen in het lokale avonturenbedrijf La Petite Merveille (LPM), sterrenchef Wout Bru aantrok om Le Sanglier des Ardennes opnieuw op de kaart te zetten, er een luxueuze glamping bouwde en plannen ontvouwde voor een museum voor hedendaagse kunst, was Durbuy goed op weg om het Knokke van de Ardennen te worden.

Door de lockdown mogen die plannen een paar maanden de koelkast in. In verhouding tot het inwonersaantal moet Durbuy het zwaarst getroffen stadje van België zijn. Terwijl het in Oostende of Knokke vorig weekend toch nog druk was op de dijk, is hier niets meer.

Wellicht is er geen Belgische stad te vinden die meer afhankelijk is van het toerisme dan Durbuy. Samen met Luik en Vielsalm, waar een groot vakantiepark gevestigd is, vormt het de grootste toeristische bestemming van Wallonië. Er zijn 1.850 tweede verblijven, 50 hotel-restaurants en 200 gîtes. Het totale inwonersaantal van de stad bedraagt 10.000, van wie dus nagenoeg niemand in het historische centrum woont. In een normale zomer verdrievoudigt dat aantal tot 30.000.

Na een half uur rondwandelen zien we nog een handvol inwoners voor hun deur staan keuvelen. ‘Al drie weken lang sta ik op en moet ik me afvragen welke dag het vandaag is’, zegt Carine Pousset, die op het centrale plein de boetiek Casa Ducales runt. ‘Je moet weten dat hier op topdagen, zoals Halloween, 30.000 mensen rondlopen. Nu is er niemand. En telkens weer vragen we ons af: wat gaan we vandaag doen? Je kan niet blijven schoonmaken.’

Zelf blijft ze er rustig onder, omdat de federale en Waalse steunmaatregelen haar er als ondernemer wel enkele weken door kunnen helpen. ‘Maar voor wie geen reserve heeft, wordt dit een drama’, zegt ze. ‘Ik stel mezelf geen datum voorop voor de versoepeling van de regels. Ik hoop dat we onze zomer kunnen redden. En stiekem hoop ik dat we al vanaf half mei opnieuw kunnen openen.’

Burgemeester Philippe Bontemps is er minder gerust op. We hebben afgesproken op een bankje onder de grote boom op het marktplein. ‘Dit is een catastrofe. Kijk om u heen: ik kan u zelfs geen glas aanbieden. De mensen die eigenaar zijn van een handelspand zullen dit wel overleven, maar wie vastzit aan dure huurcontracten gaat failliet.’

Ook voor de financiën van de gemeente is de crisis een ramp, zegt Bontemps. ‘Kijk naar al die lege parkeerplaatsen rond ons. In maart en april kost het wegvallen van dat parkeergeld alleen al 100.000 euro. En dat terwijl al onze uitgaven blijven lopen: ons personeel werkt gewoon verder. We krijgen nu vragen van tweedeverblijvers om een deel van hun belastingen terug te storten. Dat is gewoon onmogelijk. Ik begrijp ook het voorstel niet om die mensen een soort cheque te geven als ze terugkeren: dat is plat populisme.’

Bontemps is geen voltijds burgemeester van de kleinste stad van het land. Hij is ook nog dierenarts. ‘Ik ken dus wel iets van de verwoestende kracht van epidemieën. Ik was dan ook een van de eerste burgemeesters die Italiëgangers na de krokusvakantie verboden om naar school te gaan. Helaas hebben we het virus niet kunnen stoppen.’

In tegenstelling tot het handvol inwoners dat we hier ontmoetten en die er wel de moed in lijken te houden, ziet de burgemeester er verslagen uit. ‘Ik hoorde net dat Marc Coucke door de crisis de golf in Durbuy zal sluiten. Na veertig jaar! Dat is een zware klap voor de streek.’

De gemeente richtte de golf zelf op, waarna die in handen van verschillende buitenlandse investeerders kwam, om ten slotte bij Coucke te belanden. ‘Hij moet redden wat er te redden valt, ik begrijp dat wel’, zucht Bontemps. ‘Maar het was wel een van de aantrekkingspunten om Durbuy weer op de kaart te zetten.’

Een tiental kilometer verderop in Havelange, op het andere golfterrein dat Coucke in zijn bezit heeft, spreken we af met Bart Maerten, zijn lokale zakenpartner die mede-eigenaar is van LPM en de lokale activiteiten van de groep onder zijn hoede heeft. ‘Het golfterrein van Durbuy draaide al niet zo goed, en in crisistijden als deze moet je snel handelen’, licht hij de beslissing toe.

Meteen bij het begin van de lockdown zetten Maerten en Coucke hun 150 werknemers in Durbuy op tijdelijke werkloosheid. ‘Letterlijk vanaf de eerste seconde na de beslissing ben ik rondgereden en heb ik aan alle werknemers gemeld dat ze naar huis konden. Enkel in Le Sanglier des Ardennes hebben ze nog een halve dag gewerkt om het aangekochte vlees op te snijden en de verse groenten te verkopen aan de lokale supermarkten.’

Alychlo, de holding van Coucke, vraagt geen intresten meer op de verstrekte leningen en ook de huurgelden zijn weggevallen. Samen met de technische werkloosheid betekent dat dat nagenoeg alle kosten van LPM weggevallen zijn. ‘Dat systeem van werkloosheid is een zegen. Na al die jaren belastingen betalen besef je nu dat dat geen weggegooid geld was’, zegt Maerten.

Op een zonnige dag als deze verhuurt het bedrijf tot duizend kano’s per dag. ‘Tegen 40 euro per kano: dat gaat om behoorlijk wat geld dus’, zegt Maerten. ‘Alleen al door de weggevallen paasvakantie verliezen we 100.000 euro omzet per dag.’

LPM heeft nog voldoende cash om het tot half juni uit te zingen. Maerten: ‘Maar veel andere bedrijfsleiders hebben die luxe niet. Er zullen zich drama’s voltrekken in de streek. Je moet weten dat al veel handelszaken virtueel failliet waren. Veel personeelsleden in de horeca werden ook voor een deel in het zwart betaald. Reken maar na: 70 procent werkloosheidsuitkering op een officieel loon van 1.200 euro. Voor veel mensen wordt dat een ramp.’

Toch is Maerten niet zo pessimistisch op de langere termijn. ‘Zeker niet als we vanaf juli zouden kunnen heropenen. Onze grote hoop is dat mensen na deze crisis enkel nog in eigen land op vakantie gaan. Wij hebben nooit op echt massatoerisme gemikt, en dat zou nu wel eens ons voordeel kunnen worden. In Plopsaland of Walibi ontvangen ze per dag 15.000 mensen op 100 hectare, in ons avonturenpark zijn dat er 2.500 op 150 hectare. Wij kunnen hier sterker uitkomen.’

Misschien leiden een verbod op buitenlandse reizen en de schrik van mensen om nog met honderden tegelijk in een vliegtuig te stappen ook op langere termijn wel tot een boom van het toerisme naar de Ardennen? Maerten: ‘Ik hoop het. Weet je wie onze grootste concurrent tot nu was? Ryanair. Dit is misschien ook het moment om het subsidiëren van luchthavens als Charleroi of de fiscale gunstpolitiek voor vliegtuigbrandstof in vraag te stellen.’

Specialisten waarschuwen nu al dat er te weinig capaciteit in België is als iedereen deze zomer in eigen land op vakantie gaat. ‘Als die toeloop naar de Ardennen er komt, zijn wij er in elk geval klaar voor’, zegt Maerten. ‘Wij hebben genoeg creatieve en enthousiaste mensen in dienst. Waarom zouden we de golf van Durbuy niet snel ombouwen tot een camping, om de toeloop aan te kunnen?’

Burgemeester Bontemps is minder optimistisch. ‘Zo’n terrein omvormen tot camping? Daar zijn gewoon niet voldoende voorzieningen.’ En hij heeft twijfels over de heropleving van het toerisme in eigen land. De burgemeester weet niet of de inwoners daar wel op zitten te wachten.

‘In het begin van de lockdown kreeg ik dagelijks tientallen telefoontjes van mensen die boos waren dat hier nog Nederlanders kwamen, omdat de maatregelen daar veel minder strikt waren. Als die nu deze zomer massaal terugkomen terwijl het virus nog woekert, vrees ik dat dat niet goed zal aflopen. Zo groot zijn de boosheid en de schrik hier.’

Ook op de langere termijn gelooft hij niet dat deze crisis iedereen naar de Ardennen zal lokken. ‘Een van de grootste kwaliteiten maar ook fouten van de mens, is zijn kort geheugen. Misschien zullen we een paar jaar wat meer volk hebben, vooral dan de ouderen en kwetsbaren. Maar zodra het mag, gaan de Belgen wel weer in het buitenland met vakantie.’