CO₂ opvangen maakt elektriciteit fors duurder

De energieleverancier Eneco is een van de kandidaten om met steun van de overheid een nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrale te bouwen in Manage, bij La Louvière. Maar de Waalse overheid heeft in haar vergunning een belangrijke voorwaarde gesteld. De centrale moet worden uitgerust met een installatie die minstens een derde van de CO₂-uitstoot kan opvangen. De technologie voor zo’n koolstofcaptatie bestaat. Het broeikasgas wordt dan in de schoorsteen opgevangen zodat het niet in de atmosfeer terechtkomt.

Maar omdat ze zo duur is, wordt de techniek nog niet gebruikt in elektriciteitscentrales. Eneco is dan ook niet opgezet met de voorwaarde die de Waalse overheid stelt. Het bedrijf gaat in beroep. De bevoegde ministers Willy Borsus (MR) en Céline Tellier (Ecolo) moeten nu oordelen of de vergunningsvoorwaarde nog bijgestuurd kan worden. ‘Dat is niet alleen voor ons belangrijk, maar voor iedereen die in Wallonië een gascentrale wil bouwen’, zegt Eneco-woordvoerder Mark Van Hamme. ‘Als koolstofcaptatie een vereiste blijft, wordt het heel moeilijk om nog gascentrales in Wallonië te realiseren. 'Carbon capture' bestaat wel als theoretisch concept, maar is nog nergens in Europa in een gascentrale toegepast. Het is gewoon niet haalbaar. De businesscase klopt niet.’

Eneco is een van de energiespelers met plannen om nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales te bouwen in België. Volgens de schattingen zijn een vijftal nieuwe grote gascentrales nodig om tegen 2025 de sluiting van de kerncentrales op te vangen. Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) rekent daarvoor op een subsidiemechanisme (CRM). Ze ziet al voor 9,8 gigawatt (GW) aan projecten meedingen naar steun, veel meer dan de 3,9 GW nieuwe capaciteit die volgens de hoogspanningsnetbeheerder Elia nodig is.

Groen gas

Het probleem met gascentrales is dat ze CO₂ uitstoten en dus niet passen in het plaatje om tegen 2050 klimaatneutraal te worden. De hoop is dan ook dat de centrales de komende decennia hun uitstoot alsnog verminderen. Ze kunnen bijvoorbeeld elektriciteit opwekken door hernieuwbaar gas te verbranden in plaats van fossiel aardgas. Eneco wil die route volgen, met een stapsgewijze omschakeling naar groene waterstof.

Een andere optie waar al jaren over gesproken wordt, is het afvangen en stockeren of hergebruiken van CO₂. Van der Straeten kreeg vorige week in de Kamer vragen over de haalbaarheid daarvan. Iedere producent die een federale productievergunning aanvraagt, moet op zijn minst onderzoeken wat het potentieel is van de technologie om de uitstoot te verminderen.

Uit die evaluaties blijkt dat de kostprijs om CO₂ op te slaan en te transporteren 125 tot 181 euro per ton bedraagt. ‘Als dat voor de recente gascentrales van ongeveer 900 megawatt wordt verrekend in de elektriciteitsprijs, zou dat tot een extra kostprijs van ongeveer 40 tot 60 euro per megawattuur leiden’, zei Van der Straeten.

Dat zou ruim een verdubbeling betekenen van de groothandelsprijzen voor elektriciteit, die nu circa 40 à 50 euro per megawattuur bedragen. Volgens N-VA-Kamerlid Bert Wollants is dat geen realistische optie. ‘Als de marktprijs maal twee of meer moet gaan, is deze technologie niet haalbaar voor nieuwe gascentrales’, zegt hij. ‘Als alle gascentrales een installatie voor koolstofcaptatie moeten plaatsen, zal dat de prijzen sterk opdrijven. Bovendien vergt het capteren van CO₂ ook energie, waardoor centrales pakweg 10 procent minder stroom genereren. Spelers zullen dat in rekening brengen als ze meedoen aan de veiling om steun te krijgen voor hun project. Bij het steunmechanisme is er een prijsplafond om te vermijden dat de kosten te hoog oplopen. Maar als gascentrales CO₂ moeten afvangen, betwijfel ik of er nog projecten zijn die binnen de afgesproken prijslimiet kunnen blijven.’

Pijpleidingen

Het energiebedrijf Engie Electrabel, dat kandidaat is om vier nieuwe gascentrales te bouwen in België, maakt zich niet te veel zorgen. ‘CO₂ afvangen is geen absolute voorwaarde om een omgevingsvergunning te krijgen’, zegt woordvoerster Hellen Smeets. ‘Projecten moeten wel gereed zijn om op termijn eventueel een opvanginstallatie te plaatsen. Het volstaat daarvoor 2 à 3 hectare extra grond ter beschikking te hebben. Die ruimte is voor alle vier onze projecten voorzien, maar op dit moment is CO₂ opvangen economisch geen haalbare kaart.’

Ook het chemiebedrijf Tessenderlo dat in de gelijknamige gemeente zijn tweede gascentrale wil bouwen, heeft ruimte voorzien om in de toekomst eventueel een CO₂-opvanginstallatie bij te bouwen.

Het kabinet van Van der Straeten benadrukt dat koolstofcaptatie voor de federale overheid geen vereiste is om een gascentrale te mogen bouwen. Toch is de technologie niet kansloos, klinkt het. Van der Straeten sluit niet uit dat de techniek door innovatie de komende jaren goedkoper wordt. In het regeerakkoord is alvast afgesproken een nationaal leidingnetwerk voor opgevangen CO₂ uit te bouwen. Die koolstofdioxide kan dan als grondstof dienen voor de industrie of ze kan opgeborgen worden in lege olievelden voor de Nederlandse of Noorse kust. Ook een toename van de CO₂-prijs in het Europese emissiehandelssysteem (ETS) kan het op termijn aantrekkelijker maken om CO₂ af te vangen. In afwachting daarvan blijft het een groot vraagteken wie voor de extra kosten moet opdraaien.