Sanering bij Volkswagen is vooral triomf voor CEO Blume

De socialistische vakbond IG Metall mocht vrijdagavond uitgebreid victorie kraaien. In een onderhandelingsmarathon had hij voorkomen dat Duitse Volkswagen-fabrieken moeten sluiten en had hij een werkgelegenheidsgarantie tot 2030 uit de brand gesleept.

Maar hoe meer details over het akkoord bekend raken, hoe duidelijker het wordt dat de Volkswagen-directie en vooral CEO Oliver Blume een huzarenstukje heeft geleverd. Hij slaagde erin het complexe machtsevenwicht te bewaren tussen de eigenaarsfamilie Porsche-Piëch, de oppermachtige vakbonden en de deelstaat Nedersaksen als de op een na belangrijkste aandeelhouder. En hij saneert fors, terwijl hij de sociale vrede bewaart.

Want hoewel tot 2030 niemand bij het kernmerk Volkswagen gedwongen zijn job zal verliezen, sneuvelen de komende vijf jaar 35.000 banen. Een enorm aantal, zelfs voor Volkswagen, waarvoor in Duitsland zo'n 120.000 mensen werken. Die jobreductie wordt met de kaasschaaf behaald. In bijna geen enkele autofabriek van Volkswagen wordt de komende jaren niet gesaneerd.

De kleine fabrieken in Dresden en Osnabrück verliezen dan weer alle resterende autoproductie. Van een sluiting wordt nog niet gesproken, alleen van de zoektocht naar een 'nieuwe bestemming' (Dresden) of een 'externe investeerder' (Osnabrück). Wat het betekent als die niet gevonden worden, kunnen de werknemers van Audi Brussels hun collega's in Duitsland inmiddels uitleggen.

Nog belangrijker is dat fors gesneden wordt in de grote fabrieken in Wolfsburg en Zwickau. Die hebben een grote symbolische waarde voor VW. Wolfsburg is de oerfabriek van het concern en de grootste van alle honderd productievestigingen wereldwijd. Zwickau is een oude Trabant-fabriek die na de val van de Berlijnse Muur onder de hoede van VW kwam en werd uitgebouwd tot de eerste Duitse vestiging die alleen elektrische auto's maakt.

De productiecapaciteit in die twee fabrieken wordt gehalveerd: in Wolfsburg worden twee van de vier productielijnen geschrapt, in Zwickau een van de twee. Samen met Dresden en Osnabrück leidt dat tot een reductie van de productiecapaciteit met 734.000 nieuwe auto's per jaar. Dat is net zoveel als de huidige productiecapaciteit van Wolfsburg en bijna 20 keer zoveel als de gemiddelde productie van Audi Brussels de voorbije jaren.

Onder grote druk

Blume stond voor de onderhandelingen onder grote druk van de families Porsche en Piëch. Hun familieholding Porsche AG schreef eerder deze maand al tandenknarsend 20 miljard euro af op haar belegging in de grootste autobouwer van Europa, die ook merken als Audi, Skoda, Seat en Porsche telt en in 2023 wereldwijd zo'n 676.000 mensen tewerk stelde.

Om een verdere waardedaling te voorkomen eisten de families dat Blume stevig zou doorpakken, lieten ze via lekken in de kranten Handelsblatt en Financial Times duidelijk verstaan. Tegelijk had het hoofd van de ondernemingsraad, IG Metall-topvrouw Daniela Cavallo, duidelijk gemaakt dat 'ze het niet zou meemaken dat in Duitsland fabrieken gesloten worden'.

Samen met een loon- en bonusstop in de komende drie jaar betekenen de ingrepen uiteindelijk een structurele kostenbesparing van 1,5 miljard euro per jaar. Dat is echter nog altijd maar een fractie van de 15 miljard euro die Blume uiteindelijk denkt nodig te hebben om Volkswagen duurzaam rendabel te maken.

Dat was dan ook de reden waarom beleggers niet al te opgezet waren met het onderhandelingsresultaat. Het aandeel Volkswagen dook maandagochtend op de beurs van Frankfurt 4 procent lager. Specialisten als Jefferies-analist Philippe Houchois concludeerden dat het kerstakkoord minder ambitieus is dan de aanvankelijke voornemens van het Volkswagen-management om drie fabrieken te sluiten en 55.000 jobs te schrappen.

Volgens Houchois wijst de deal op een gebrek aan urgentiegevoel bij zowel de VW-directie als de vakbonden. Andere analisten benadrukken dat nog veel details ontbreken over de manier waarop Volkswagen denkt 15 miljard euro per jaar te kunnen besparen.

Audi's en VW's uit één fabriek?

De overige kostenbesparingen moet Blume de komende weken zien te halen bij het vastleggen van het strategische investeringsplan voor de komende vijf jaar. In die Planungsrunde worden niet alleen de investeringen voor een half decennium vastgelegd, er komt ook een stoelendans tussen de autofabrieken in het Volkswagen-concern. Dan moet blijken welke fabriek welke modellen mag bouwen.

Blume heeft eerder al laten weten dat hij de schotten tussen de autofabrieken van de dochtermerken wil doen verdwijnen. Door bijvoorbeeld Audi's, Skoda's en Volkswagens in één fabriek te laten maken, kunnen vestigingen efficiënter worden ingezet. De komende weken zal Blume dan ook nog moeten bewijzen dat hij na deze eerste slag ook de rest van de besparingen kan doorvoeren.