'Dure seizoenspacht duwt jonge boeren in wedloop om grond'
In tien jaar is de pachtprijs voor teeltgronden in ons land met een derde toegenomen. Vlaamse boeren betalen bijna de helft meer. Kortlopende pachtcontracten voor gewassen als aardappelen of groenten duwen jonge boeren naar een wedloop om grond.
De evolutie van de pachtprijzen toont dat de druk op landbouwgrond in Vlaanderen toeneemt. De gemiddelde pachtprijs die landbouwers jaarlijks aan grondeigenaars betalen om een hectare te bewerken en erop te telen, is in Vlaanderen de voorbije tien jaar met bijna de helft gestegen. Dat blijkt uit een analyse van De Tijd op basis van de nieuwe pachtprijzen die het Belgisch statistiekbureau Statbel verzamelde en publiceerde.
In Vlaanderen betaalde de pachtende landbouwer in 2022 gemiddeld 424 euro per hectare teeltgrond per jaar. Voor een hectare grasland ligt de gemiddelde jaarlijkse pachtprijs met 354 euro iets lager.
Ten opzichte van het nationale gemiddelde liggen de Vlaamse pachtprijzen ruim een kwart hoger. De doorsnee prijs voor België bedroeg vorig jaar 329 euro per hectare teeltgrond en 287 euro per hectare grasland. In het Waals Gewest liggen de gemiddelde pachtprijzen lager met 252 euro per hectare teeltgrond.
Sinds 2012 is de pachtprijs in Vlaanderen sneller toegenomen dan in Wallonië. Voor teeltgronden gaat het om een stijging van ruim 45 procent in Vlaanderen, in Wallonië om een toename van 20 procent. Op provincieniveau is de stijging in West-Vlaanderen - de duurste van alle provincies - het meest uitgesproken. Voor blijvend grasland steeg de gemiddelde pachtprijs in Vlaanderen met 28 procent, in Wallonië met een kleine 13 procent.
In tegenstelling tot gewone huurovereenkomsten is bij pachten geen sprake van een jaarlijkse indexering. Een pachtprijzencommissie stelt per landbouwstreek en per provincie de lokale coëfficiënt vast. Het is de stijging van die coëfficiënten die de evolutie van de pachtprijzen in de afgelopen jaren verklaart.
'Pachters en eigenaars kloppen de coëfficiënt af op basis van onder meer de financiële slagkracht van landbouwers en de grondprijzen', zegt Nele Kempeneers van de Boerenbond. 'Dat laatste maakt dat de pachtprijzen grotendeels in lijn liggen met de prijs voor landbouwgrond, die de jongste jaren fors gestegen is.'
Molensteen
Toch wordt in de landbouwsector vooral op de prijsimpact van de seizoenspacht en de informele overeenkomsten gewezen. Het zijn regelingen tussen grondeigenaars en pachters waarover geen cijfers beschikbaar zijn, maar waarvan de prijs kan oplopen tot het viervoudige van reguliere, langlopende contracten.
Jonge boeren op zoek naar grond met langdurige pachtcontracten moeten enorm veel geluk hebben.
'Die kortlopende contracten voor intensieve seizoensgewassen als aardappelen en groenten zijn voor veel jonge boeren een molensteen', zegt Bram Van Hecke, de voorzitter van De Groene Kring, de sectororganisatie voor jonge landbouwers. 'De prijzen voor die gronden gaan van 1.500 tot zelfs 2.000 euro per hectare. Omdat amper nieuwe grond ter beschikking komt, hebben jonge boeren nauwelijks een keuze. Ze gaan mee in de wedloop voor dure gronden met weinig zekerheid op de lange termijn.'
Veel van die constructies blijven onder de radar. 'Voor eigenaars of boeren die gestopt zijn, is het niet moeilijk hun landbouwnummer te behouden', zegt Van Hecke. 'Vervolgens stellen ze hun grond voor seizoenspacht ter beschikking en kunnen ze de prijs opdrijven. Jonge boeren durven daar moeilijk tegenin te gaan, omdat ze weinig andere mogelijkheden hebben.'
Dat ongeveer twee derde van het Vlaamse landbouwareaal onder een vorm van pacht of gebruiksovereenkomst valt, toont de draagwijdte van het probleem. 'Jonge boeren op zoek naar grond met langdurige pachtcontracten moeten enorm veel geluk hebben', zegt Van Hecke. 'Ze nemen dan ofwel de pacht van hun ouders of een boer uit de familie over, of ze stoten in zeldzamere gevallen op een eigenaar die hen goedgezind is.'
Meest gelezen
- 1 Oost-Vlaming casht tientallen miljoenen op software voor 'next big thing' in bouw
- 2 Brouwer van Delirium Tremens koopt Gouden Carolus-brouwer Het Anker
- 3 Aflopende Oekraïens-Russische deal verhoogt druk op Europese gasprijzen
- 4 Karl Huts zet grote stap naar opvolging van zijn vader bij Katoen Natie
- 5 Mysterieuze familie Brenninkmeijer knipt fors in Belgische vastgoedpoot