Het nieuwe erfrecht vergroot de vrijheid om uw partner te begunstigen. ‘Het wettelijke minimumdeel voor de kinderen wordt altijd beperkt tot de helft van de nalatenschap, zodat men de andere helft aan zijn partner kan toewijzen’, zegt Vincent Hovine, vermogensplanner bij Bank Degroof Petercam.
‘Tot vóór 1 september hing dat minimumdeel voor de kinderen af van hun aantal. Vanaf drie kinderen kon men maar over een kwart van zijn bezittingen vrij beslissen.’
Hebt u een vraag over uw erfenis?
Zal het nieuwe erfrecht uw erfenisplannen helemaal omgooien? Vreest u dat u door de nieuwe wet een deel van uw erfenis zult mislopen? Stel hier uw vraag en op dinsdag 11 september (tussen 18 en 21 uur) belt een notaris u gratis op met het antwoord.
Als u zelf niets hebt geregeld, krijgt uw echtgenoot of echtgenote het vruchtgebruik op de hele nalatenschap, terwijl uw kinderen de blote eigendom erven. Het heeft geen belang of ze uit deze of een vorige relatie geboren zijn.
Er zijn verschillende mogelijkheden als u een afwijkende regeling wenst.
1. Keuzebeding
Wie gehuwd is onder het wettelijke stelsel of dat van algehele gemeenschap kan een zogenaamd keuzebeding opnemen in het huwelijkscontract. Daardoor kan de langstlevende partner vrij kiezen welke goederen uit de huwgemeenschap hij of zij wenst te krijgen.
De kinderen kunnen de uitwerking van het keuzebeding niet aanvechten. ‘Op die regel zijn er wel enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld als er kinderen uit een vorige relatie zijn’, zegt Hovine.
2. Finaal verrekenbeding
Koppels gehuwd volgens het stelsel van scheiding van goederen kunnen ook een finaal verrekenbeding opnemen. Daarmee kan de minst verdienende partner bij echtscheiding of overlijden een vordering uitoefenen op het vermogen van de andere en op die manier toch de helft van de huwelijksaanwinsten krijgen.
Big bang voor wie erft en trouwt.
De Erfenisgids is op 1/9 verschenen. Bent u abonnee van De Tijd? Klik hier om de gids (PDF versie) te lezen.
VOORBEELD
‘Stel dat meneer een vermogen heeft van 100.000 euro en mevrouw van 20.000 euro, of samen 120.000 euro. Door het verrekenbeding zal mevrouw aanspraak kunnen maken op de helft, of 60.000 euro, wat betekent dat ze 40.000 euro kan vorderen van het vermogen van meneer’, zegt Jos Ruysseveldt, advocaat en professor aan de Fiscale Hogeschool in Brussel en de Antwerp Management School.
Maar bij de berekening van de erfbelasting wordt geen rekening gehouden met de verrekening. Bij overlijden van meneer moet op 100.000 euro erfbelasting betaald worden. 'Als de Vlaamse erfdecreetgever dat niet bijstuurt, zal het nieuwe verrekenbeding geen succes worden', vreest Ruysseveldt.
3. Schenking
De troef van een schenking is dubbel: een echtgenoot wordt financieel beschermd én de verschuldigde erfbelasting kan getemperd worden.
'De troef van een schenking is dubbel: uw partner wordt financieel beschermd en u beperkt de belastingen.'
Een schenking van roerende goederen zoals geld en een effectenportefeuille kan, maar hoeft niet geregistreerd te worden. Bij een registratie moet er schenkbelasting worden betaald (3 procent in Vlaanderen), maar later is er nooit erfbelasting verschuldigd.
Wordt de schenking niet geregistreerd en blijft de schenker nog drie jaar na de schenking leven, dan is de schenking belastingvrij. Komt het overlijden eerder, dan zal er toch erfbelasting verschuldigd zijn.
‘Een bijkomend voordeel is dat een schenking aan een echtgenoot zonder enige motivering kan worden herroepen, zodat het geschonkene bijvoorbeeld bij een echtscheiding teruggenomen kan worden’, zegt Ruysseveldt.
Nieuw!
Het nieuwe erfrecht omvat een belangrijke wijziging voor schenkingen aan uw partner. ‘Als u uw huwelijkspartner de volle eigendom schenkt, moet die bij uw overlijden de blote eigendom van die schenking niet langer aan uw kinderen afstaan. Uw partner behoudt dus altijd de volle eigendom, op voorwaarde dat het voorbehouden deel aan de kinderen is nageleefd’, zegt Hovine. Tot vóór 1 september ging de blote eigendom na overlijden van de schenker naar diens kinderen.
4. Testament
Met een testament kunt u het beschikbare deel - het deel dat niet voorbehouden is aan de kinderen - overmaken aan uw partner. ‘Als u bijvoorbeeld een gezinswoning, tweede verblijf, effectenportefeuille en familiebedrijf hebt, kunt u het testament het best zo opstellen dat de langstlevende kan kiezen in volle eigendom voor het beschikbare deel in plaats van in onverdeeldheid met de kinderen te komen’, zegt Ruysseveldt.
5. Beding van aanwas
Een ‘beding van aanwas’ is een kanscontract waar bij overlijden van de ene partner diens aandeel aanwast of aangroeit bij dat van de andere. Hoewel een beding van aanwas zowel voor vastgoed als voor roerende goederen (zoals een beleggingsportefeuille of levensverzekering) kan, wordt het bij gehuwde koppels vooral aangewend voor roerende goederen. Eigen bezittingen van de partners worden dan in een beding van aanwas opgenomen. Als een van beiden sterft, gaat alles contractueel naar de andere.
Zo vermijdt u dat die beleggingen in de nalatenschap terechtkomen en dat er dus erfbelasting op moet worden betaald. De techniek kan ook een alternatief zijn voor schenkingen tussen partners, waardoor schenkbelasting wordt uitgespaard.
‘In tegenstelling tot een schenking en een testament wordt er met het beding geen rekening gehouden als er bij het overlijden van de schenker wordt nagegaan of iedere erfgenaam zijn voorbehouden deel krijgt’, zegt Ruysseveldt. ‘De kinderen kunnen de werkwijze daardoor niet aanvechten en geen minimumdeel claimen.’
Let op!
Met een aanwascontract moet u omzichtig omgaan. De beide partners moeten een gelijkwaardige inbreng doen en een gelijkaardige levensverwachting hebben. Bovendien wordt in het aanwasbeding het best ook zogenaamde ‘zaakvervanging’ voorzien. Als u bijvoorbeeld een effectenportefeuille bij bank A transfereert naar bank B, zal het aanwasbeding zonder zaakvervanging geen uitwerking meer hebben.