Wat betekent terugkeer Trump voor de markten en Europese economie? ‘Handelsoorlog zal uitbreiden’

De financiële markten reageerden woensdagochtend helemaal volgens het scenario van de 'Trump trade', waarmee ze de voorbije weken en maanden speculeerden op een comeback van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. Dat betekent winst voor Amerikaanse aandelen, de dollar en de bitcoin. En verlies voor Amerikaans staatspapier (weerspiegeld in een stijgende rente), uit vrees voor hernieuwde inflatie.

Of Trump en zijn Republikeinen een sweep realiseren en naast het Witte Huis ook beide kamers van het Congres zullen controleren, is voorlopig de enige onbekende. Maar wel een met gevolgen voor de markten en de economie.

Bij het scenario dat de Republikeinen overal de controle krijgen, gaan analisten ervan uit dat belastingverlagingen de eerste prioriteit worden. Trump heeft daarvoor de steun van het Congres nodig. Als de Democraten het Huis van Afgevaardigden zouden veroveren (de Senaat zijn ze al kwijt) en er een verdeeld Congres ontstaat, zullen ze naar verwachting een rem zetten op belastingverlagingen.

Handelstarieven

Als Trump met een verdeeld Congres eindigt, gaat zijn focus naar handelstarieven, omdat hij daarvoor het parlement niet nodig heeft. Hij kan een beroep doen op een executive order, al is het voor juridische interpretatie vatbaar hoever hij daarmee kan springen.

Trump wil een importtarief van 10 of zelfs 20 procent op alles wat uit heel de wereld de VS binnenkomt, naast een stevige 60 procent voor alle import uit China. Het zou het gemiddelde (gewogen) Amerikaanse tarief doen stijgen van 2,3 procent in 2023 naar 17 procent, becijferde de zakenbank Evercore.

Zulke handelstarieven beloven inflatoir te zijn in de VS. Importerende bedrijven zullen de taksen zoveel mogelijk doorrekenen in hun verkoopprijzen. Daarnaast zullen Trumps tarieven de dollar stuwen, omdat ze de Amerikaanse vraag naar buitenlandse producten doen afnemen en dus ook de vraag naar de bijbehorende valuta waarin die producenten betaald worden.

Het spiegelbeeld van die sterkere dollar is een zwakkere euro. De eenheidsmunt verloor woensdag ruim 1 procent tegenover de dollar, net als andere munten zoals de yen en de Zwitserse frank. De dreiging van handelstarieven - die Europa’s export zullen hinderen, nog meer als er een brede handelsoorlog komt - speelt daar een rol.

‘De verwachting is dat Trump zijn handelsoorlog zal uitbreiden van China tijdens zijn eerste ambtstermijn naar een breder front in een tweede termijn’, signaleert ING-valutaspecialist Chris Turner. ‘Dat op een moment dat de eurozone worstelt met stagnerende groei en zich beraadt over haar toekomstige businessmodel, vooral in Duitsland. Plannen om zich een weg uit de stagnatie te exporteren zijn niet langer een optie voor de eurozone.’

Voor de euro zou Trump met een verdeeld Congres het slechtste scenario zijn, meent Turner. De eurozone krijgt dan te maken met het slechtste van twee werelden: een handelsoorlog én het uitblijven van een boost door de extra Amerikaanse groei die er kan komen door belastingverlagingen. In dat scenario ziet de valutaspecialist de euro afglijden tot onder 1 dollar tegen eind 2025. Het kan de Europese Centrale Bank (ECB) ook dwingen forser in haar beleidsrente te knippen om de economie te stutten, al zou de goedkopere euro de export moeten helpen.

Belastingverlaging

Bij een Republikeinse sweep komt Trumps belastingverlaging prominent in beeld. Hij wil zijn eigen forse taxcut uit 2017, die eind 2025 grotendeels vervalt, integraal verlengen. Daarnaast mikt hij op een verlenging van de verlaagde personenbelasting, het gros voor de superrijken, en wil hij de verlaagde vennootschapsbelasting nog verder naar beneden duwen: van de huidige 21 procent naar 15 procent.

Dat zou een forse budgettaire stimulus voor de economie betekenen, met risico op oververhitting en inflatie. Daarnaast dreigt de begroting verder te ontsporen en de overheidsschuld fors toe te nemen, wat de rente op tienjarig Amerikaans staatspapier zou moeten stuwen.

Dat was woensdag al duidelijk zichtbaar: de tienjaarsrente steeg tegen de middag met 16 basispunten tot 4,43 procent, het hoogste peil in vier maanden. Een extra bezorgdheid is dat Trump de Amerikaanse centrale bank (Fed) onder druk zal zetten om de rente laag te houden. Dat kan de inflatieverwachtingen stuwen.

De markt houdt er intussen rekening mee dat de Fed wat minder in de rente zal knippen nu de economische groei en de inflatie een boost lijken te krijgen door Trump. De centrale bank was net aan een versoepeling van haar beleid begonnen nu de inflatie grotendeels onder controle is gekomen. Er is niets veranderd aan de verwachting dat ze donderdag de beleidsrente met 25 basispunten zal verlagen naar 4,5 à 4,75 procent.

Maar verdere renteverlagingen - zeker in 2025 - zijn onzekerder geworden. De markt verwacht dat de beleidsrente in juni 2025 rond 4 procent zal schommelen, bijna een vol procentpunt hoger dan wat midden september nog verwacht werd.

Dat weerspiegelt ook een Amerikaanse economie die verrassend robuust blijft, zoals een reeks onverwacht sterke economische cijfers de voorbije weken illustreerde. Trumps voornemen om illegalen te deporteren - inclusief de 8 miljoen mensen die aan de slag zijn - zou de krapte op de arbeidsmarkt nog vergroten en de looninflatie aanwakkeren.

Neveneffecten

Die neveneffecten van Trumps plannen - handelstarieven, deportaties, het ondermijnen van instellingen als de Fed - knabbelen volgens het beurshuis Berenberg op middellange termijn aan het groeipotentieel van de VS. Op korte termijn kan er wel een boost zijn dankzij deregulering voor onder meer de olie- en gassector. Ook de belastingverlagingen kunnen de groei ‘bescheiden’ doen toenemen, maar daartegenover staat dat bedrijven en consumenten deels de kostprijs zullen moeten dragen via hogere verwachte rentes.

De geopolitieke en handelsonzekerheid die Trump brengt, zal ook op de Europese groei wegen, aldus nog Berenberg. Ook het beurshuis Nomura toont zich somber voor Europa. Het verwacht dat de Europese Commissie op Trumps tarieven zal reageren met eigen importtarieven, wat de inflatie in Europa zal voeden.

Het is goed mogelijk dat Europese fabrikanten, die al met een verzwakte concurrentiepositie kampen, de hogere kosten van de tarieven (deels) zullen moeten absorberen ten koste van hun winst. Dat kan leiden tot bedrijfssluitingen en oplopende werkloosheid, waarschuwt Nomura.

ING-econoom James Knightley ziet al een Europese recessie opdoemen. 'Hoewel de tarieven mogelijk pas eind 2025 een impact zullen hebben op Europa, kunnen de hernieuwde onzekerheid en de angst voor een handelsoorlog de Europese economie rond de jaarwisseling in een recessie duwen.'