Frances Haugen: 'Meta heeft niets geleerd uit de fouten van Facebook'

Amper drie weken nadat de Amerikaanse Frances Haugen naar buiten was getreden met beschadigende documenten over Facebook veranderde het techbedrijf zijn naam in Meta. Het was CEO Mark Zuckerbergs manier om te tonen wat de komende jaren zijn focus wordt: de metaverse. Daarmee bedoelt Meta het samengaan van virtual reality (VR), augmented reality (AR) en onlineomgevingen in een toekomstige fase van het internet.

Zuckerberg had het over 'de opvolger van het mobiele internet'. In die metaverse kunnen gebruikers echt samen zijn in gedeelde omgevingen in plaats van naar een scherm te kijken. Die visie zou de komende vijf tot tien jaar concreter worden, met miljarden dollars aan investeringen. Haugen, die wereldberoemd werd als Facebook-klokkenluidster, is 'voorzichtig optimistisch' over de metaverse, maar toch vooral kritisch.

Kijk hier naar een hoogtepunt uit de New Insights met Frances Haugen.

'De metaverse kan een transformatie ontketenen, maar ik zie geen tekenen dat Meta iets heeft geleerd uit waar het is misgelopen met Instagram en Facebook', zei ze op het Mediafin-event New Insights. Daarmee doelt Haugen op de misstanden die ze in oktober vorig jaar onthulde. Aan de hand van tienduizenden pagina's interne bedrijfsinformatie, waartoe ze als productmanager bij Facebook toegang had, legde ze bloot dat Meta winst boven het welzijn van zijn gebruikers zet en zich daarvan bewust is.

Zes maanden later erkent Haugen dat Meta wel degelijk ingrepen heeft gedaan. Het bedrijf voegde - om beter schadelijke content op te pikken - extra talen toe aan de artificiële-intelligentiemodellen die instaan voor de moderatie op Facebook en Instagram. Daarnaast voerde het bedrijf voor het eerst 'ouderlijk toezicht' in. 'Ouders kunnen nu zien waar hun kinderen naar kijken en tijdslimieten instellen. Dat is een grote stap voorwaarts', zegt Haugen.

Algoritmes

Op andere, volgens Haugen belangrijkere vlakken, is nog geen vooruitgang te zien. 'Ze moeten open kaart spelen over data en transparanter zijn. We verdienen het om te zien wat in de algoritmes zit.'

Die algoritmes zijn Haugens stokpaardje. 'Elke keer als je Facebook of Instagram opent, hebben die apps duizenden stukjes content die ze kunnen suggereren, stukjes waarvan het algoritme denkt dat ze bij jou kunnen aanslaan. Om gebruikers zo lang mogelijk op het platform te houden, neigen de algoritmes naar extreme en negatieve content.'

Het probleem bij de metaverse is structureler, klinkt het. 'Facebook en Instagram vallen volledig onder de controle van Meta, dat er de verantwoordelijkheid voor draagt.’ Haugen meent dat Meta - en dat is volgens haar de reden waarom het bedrijf zo inzet op de metaverse - wil opschuiven naar een model dat gelijkaardig is aan de App Store, de appwinkel van Apple.

‘Als je dan in de metaverse het slachtoffer wordt van haatberichten, wordt lastiggevallen tijdens een spel of in aanraking komt met schadelijke content zoals kinderporno, kan Meta zijn handen er gemakkelijker vanaf trekken. 'Oh, wat tragisch, het spijt ons dat te horen. Maar wij hebben alleen de hardware gemaakt'.’

Isolatie

Haugen vreest dat de metaverse kinderen nog meer in isolatie zal duwen. 'Het is moeilijk voor tieners te leren communiceren of sociaal te zijn. De metaverse zou de drempel veel lager kunnen leggen, maar het kan ook de andere kant opgaan, zoals al gebeurt met sociale media. In de plaats van af te spreken op café blijven we thuis, omdat we toch al het gevoel hebben verbonden te zijn via Instagram of Facebook.'

Wat gaat er gebeuren met een onzekere tiener, vraagt Haugen zich af. 'Die kan thuiskomen na een moeilijke dag, zijn headset opzetten en dan plots in een cool huis wonen, met mooie kleren en knappe vrienden. Wat gebeurt er psychologisch met dat kind? Als het ’s avonds de tanden poetst en in de spiegel kijkt, zal het dan nog minder tevreden zijn met wat het ziet? Worden kinderen zo verder en verder in de metaverse geduwd?'

Digital Services Act

Naar die effecten zijn volgens Haugen te weinig studies uitgevoerd. ‘Het enige wat ik heb kunnen vinden, is een studie over twee sessies van 30 minuten met een twaalfjarige. Welke twaalfjarige stopt na 30 minuten met gamen of met VR? Het gebrek aan langetermijnstudies is problematisch.'

Hoe kan de metaverse dan wel een veilige plek worden? Haugen is opgetogen over de Digital Services Act, een recent Europees akkoord dat de techsector strenger gaat reguleren. 'Dat houdt in dat er op regelmatige basis verplichte evaluaties moeten zijn tussen de bedrijven en de regulerende instanties', zegt Haugen. 'Daar kan het bijvoorbeeld gaan over hoe ze seksueel grensoverschrijdend gedrag willen vermijden en hoe ze het platform inclusief willen maken. Het feit dat we die vragen kunnen stellen in een formele omgeving, zal hen ertoe verplichten er meer over na te denken en in antwoorden te voorzien.'