Geen volledig zorgeloze zomer door deltavariant

In april, op een van de persconferenties na de vele Overlegcomités, stelde premier Alexander De Croo (Open VLD) een zomer zonder zorgen in het vooruitzicht. Hoewel intussen veel versoepelingen zijn doorgevoerd, leidt de opmars van de deltavariant van het coronavirus tot ongerustheid. Ons land plant bijvoorbeeld bijkomende reisregels voor wie terugkeert uit Portugal, omdat de variant er fel in opmars is. Hoeveel zorgen moeten we in de zomer maken?

Waarom baart delta zorgen?

Het riedeltje is gekend: virussen muteren voortdurend en Darwin-gewijs wint de variant die het best aan de omstandigheden is aangepast. De alfavariant, zoals de Britse variant nu wordt genoemd, won rond de jaarwisseling het pleit omdat hij besmettelijker bleek. Nu wordt de alfavariant verdrongen door de deltavariant, die zich vanuit India over de wereld verspreidde.

De deltavariant is besmettelijker en maakt allicht ook zieker dan de alfavariant. Maar misschien nog belangrijker is dat hij iets beter bestand is tegen de vaccins. Terwijl bij de alfavariant één dosis van de vaccins van BioNTech-Pfizer en AstraZeneca, die het meest worden gebruikt in ons land, het aantal symptomatische besmettingen sterk terugdrong, zijn twee spuitjes nodig om delta onder de knoet te houden, blijkt uit Britse studies.

Eén dosis van BioNTech-Pfizer blijkt wel nog altijd voldoende om mensen uit het ziekenhuis te houden. Het vaccin beschermt bij delta voor meer dan 90 procent tegen een ziekenhuisopname. Bij AstraZeneca liggen de kaarten wat anders: een eerste dosis beschermt voor 71 procent tegen een ziekenhuisopname. Voor meer dan 90 procent bescherming zijn twee dosissen nodig.

Het Verenigd Koninkrijk, dat verder staat met de vaccinatiecampagne dan België, voelt de impact van de deltavariant, die er al weken dominant is. Begin mei telde het land één week minder dan 20 coronagevallen per 100.000 inwoners. Vandaag zijn dat er 170, hoewel 85 procent van de volwassenen één keer is gevaccineerd en 63 procent volledig.

In het VK belanden dagelijks 250 mensen in het ziekenhuis, een pak meer dan de 100 van begin mei. Het aantal overlijdens, nu ongeveer 15 per dag, is verdubbeld tegenover toen. Maar het bewijst dat de vaccins werken. Terwijl het aantal besmettingen meer dan acht keer hoger ligt, is aantal opnames en overlijdens slechts verdubbeld.

Wat is de situatie in ons land?

De afgelopen week werden in ons land dagelijks 350 besmettingen met het coronavirus vastgesteld. De zevendagenincidentie bedraagt 21 per 100.000. De voorbije dagen werden wel telkens hogere cijfers opgetekend dan in de voorgaande week, al werd wegens de vakantie-uittocht ook een pak meer getest. De positiviteitsratio - het aantal positieve tests tegenover het totale aantal testen - daalt nog.

Onder de waterlijn is er een verschuiving aan de gang. Terwijl de alfavariant, die tot nog toe dominant was, aan kracht afneemt, is de deltavariant in opmars. De variant is nu goed voor een kwart van alle besmettingen. De verwachting is dat hij de komende weken dominant wordt. De dalende besmettingscurve kan daardoor weer de andere richting uitgaan.

De vaccinatiecampagne zit op kruissnelheid: 78 procent van de volwassenen is een eerste keer geprikt, 44 procent twee keer. Daarmee zijn een pak minder mensen volledig beschermd dan in het VK, wat meteen aantoont dat het potentieel van de deltavariant in ons land nog altijd behoorlijk groot is.

Een belangrijke nuance: de Britten gebruikten vaker AstraZeneca dan ons land. Dat vaccin werd hier bijna uitsluitend bij 40-plussers gebruikt. Omdat de gehanteerde termijn voor de tweede dosis op twaalf weken lag, zijn veel ouderen en risicopatiënten nog niet volledig beschermd. Na de levering van 700.000 AstraZeneca-vaccins de voorbije week wordt geprobeerd die groepen, die het kwetsbaarst zijn, nu binnen de acht weken na de eerste prik een tweede dosis te geven.

De verwachting is dat pas tegen eind juli 80 procent van de Vlamingen volledig gevaccineerd zal zijn. Zonder een volledige bescherming dreigt een snel oprukkende deltavariant slachtoffers te maken. Het verklaart de aanhoudende druk van experts om voorzichtig te blijven. Bovendien is er de - toch in Wallonië en Brussel - behoorlijk grote groep mensen die zich niet laten vaccineren. Vroeg of laat dreigen ze met het virus te worden besmet en kunnen ze zwaar ziek worden of sterven.

Wat is de situatie in de rest van Europa?

De Europese kaart kleurt, op een paar oranje en rode stippen na, bijna helemaal groen. Groen betekent dat het coronavirus er onder controle is. De grote uitzondering is het Iberisch schiereiland. Portugal en Spanje kleuren oranje. Zeven Spaanse regio's - waaronder Catalonië en Andalusië, zelfs rood. Hetzelfde geldt voor Cyprus. Rood betekent dat in twee weken meer dan 200 besmettingen per 100.000 inwoners werden vastgesteld.

Over Portugal zijn er bijkomende zorgen, omdat de deltavariant er in opmars is en het aantal besmettingen er snel stijgt. De overheid heeft in grote delen van het land de avondklok weer ingevoerd. De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwde dat, zolang de vaccinatiecampagne niet is afgelopen, een gelijkaardig scenario zich in andere Europese landen kan herhalen.

Wat betekent dit voor reizen?

Omdat Vlaanderen groen kleurt op de Europese coronakaart en Wallonië en Brussel oranje zijn Belgen welkom in alle Europese lidstaten. Wie nog niet volledig gevaccineerd is, moet afhankelijk van het land wel een negatieve test kunnen voorleggen. Alleen wie terugkeert uit een rode zone moet zich bij aankomst in ons land laten testen. Bij een negatieve test is geen quarantaine nodig.

Omdat de deltavariant er in opmars is, bekijkt ons land wel of bijkomende maatregelen voor Portugal nodig zijn. Een mogelijkheid is dat wie terugkeert en niet volledig gevaccineerd is twee keer - een eerste keer bij aankomst en een tweede keer na zeven dagen - zou worden getest. Een quarantaine voor die tussenperiode wordt voorlopig niet nodig geacht. Een beslissing wordt pas volgende week verwacht. Andere Europese landen komen voorlopig niet in het vizier.