In eigen bevoegdheden moet je uitblinken

‘Wat we zelf doen, doen we beter’ was jarenlang de slagzin om meer bevoegdheden naar de regio’s over te hevelen, vaak op vraag van Vlaanderen. Die ambitieuze regio voelde zich geremd door de Belgische structuren en wilde haar lot in handen nemen. Steeds meer bevoegdheden gingen naar de regio’s, vaak afgekocht met fiscale cadeaus om de andere deelstaten over de brug te krijgen.

De indruk ontstond dat Vlaanderen in efficiëntie, ambitie en potentieel onderliggend een mini-Singapore of mini-Zwitserland was, maar dat het werd afgeremd door de molensteen België. Als we die last zouden afgooien, staat er geen maat op wat een zelfstandig Vlaanderen kan bereiken.

Niet superieur

De coronacrisis leert dat dat niet zomaar het geval is. De Vlaamse aanpak was niet superieur in vergelijking met die van het federale niveau. De lat lag nochtans bijzonder laag. De federale regering is een vleugellamme restregering. Bovendien zijn de onderhandelingen over een nieuwe regering een tragische vaudeville. Dan moet het een makkie zijn te tonen dat Vlaanderen de zaken veel beter aanpakt? Hoe moeilijk kan het zijn een toonbeeld van efficiëntie te zijn als de lat federaal zo laag ligt?

Maar Vlaanderen is daar niet in geslaagd. Neem de rampzalige situatie in de woon-zorgcentra, een volledig Vlaamse bevoegdheid die volledig de nek is omgewrongen door slecht, afwezig of laattijdig beleid. Of neem het cruciale testen en tracen van coronabesmettingen. Vlaanderen heeft de mond vol van digitalisering, maar kiest voor manuele speurders. Nu blijkt dat die nauwelijks functioneren, wordt een app overwogen. Vlaanderen had het voortouw kunnen nemen. Wie als een van de laatsten in Europa een corona-app ontwikkelt, mag zich geen digitale topregio noemen.

Bekijk onze onderwijsprestaties, ook een volledig Vlaamse bevoegdheid. Vlaanderen prijkte ooit helemaal bovenaan in alle rankings, maar zakt steeds verder weg. Bovendien is nergens in Europa de kloof tussen de onderwijsresultaten van autochtone en allochtone kinderen zo groot. In een regio die steeds diverser wordt is die kloof een aanslag op onze toekomstige welvaart. Ook voor klimaatmaatregelen of duurzame mobiliteit hinken we achterop. Terwijl een ambitieus klimaatbeleid een bron van welvaart kan zijn met jobs en innovatie in technologie, digitalisering, energie, bouwen en mobiliteit. Of neem de fietsinfrastructuur: we spiegelen ons graag aan gidsland Nederland, maar onze noorderburen laten hun kinderen en jongeren niet hun leven wagen op levensgevaarlijke fietspaden.

Zwaktebod

Akkoord, het kan slechter. Wallonië heeft drie ministers voor volksgezondheid en heeft een hogere covidoversterfte dan Vlaanderen. Ook socio-economisch scoort Wallonië veel slechter, maar dat is geen argument. ‘Beter doen dan Brussel en Wallonië’ is een zwaktebod. Wie zich mag spiegelen aan de zwakste leerling van de klas, vindt zichzelf altijd een primus. Als we niet uitblinken in de eigen bevoegdheden, wat is dan het argument om er meer te regionaliseren?

Belgicisten moeten hun tricolore nog niet bovenhalen. In la Belgique à papa ging het niet veel beter. De unitaire inefficiënties waren vaak hemeltergend: van wafelijzerpolitiek tot opgedrongen taalkundige evenwichten, een torenhoge staatsschuld en incompetentie. Ook deze federale overheid blinkt niet uit in efficiëntie, daadkracht of zuinigheid. Het optrekken van de pensioenleeftijd, de nood aan militaire investeringen, een energiestrategie of de modernisering van justitie: het is meer aanmodderen dan beleid.

De structuur van België is ingewikkeld. Bijgevolg betalen burgers meer belastingen dan in andere landen en krijgen ze een slechtere dienstverlening. Het argument dat alles automatisch beter verloopt als Vlaanderen alles zelf kan doen, hebben we de afgelopen maanden de kop ingeslagen. Ook het argument dat het federale België alles beter doet, steunt op niks.

Show, don’t tell. Laat elk beleidsniveau aantonen hoe en waarom het zaken beter doet. Maak het verschil op de terreinen waarvoor je bevoegd bent. Wees een topregio voor je eigen bevoegdheden. ‘De ander is nog slechter bezig’ is geen voldoende argument voor zelfstandigheid. Wie wil bewijzen dat een zelfstandig Vlaanderen de toekomst is, moet excelleren in de eigen bevoegdheden.