‘We groeien van spin-off naar spin-off'

‘Die olievlek voor de Belgische kust, zouden we die niet met een van onze baggerschepen kunnen opzuigen?’ We zitten aan tafel in de mess van het schip de Neptune, dat voor onderhoud in de Antwerpse haven ligt. De jonge, gedreven ingenieur Niels van Berlaer lanceert het idee, vanuit het niets. Tegenover hem zit kapitein Dirk Pauwels, die al 24 jaar voor de mariene groep DEME werkt en ons net een rondleiding heeft gegeven langs de brug (de cockpit van het schip, vier hoog), de fitness- en ontspanningszaal, de keuken, het wisselstukkenmagazijn, de ateliers en de machinekamer. ‘Oké, maar je moet wel van het afval afgeraken’, brainstormt Pauwels mee.

De Neptune waar Pauwels het roer in handen heeft, is een ‘jack-up vessel’, een soort ‘eilandschip’ dat zichzelf uit zee kan opkrikken op vier poten van 50 meter hoog. Daardoor wordt het schip een stabiel eiland, een platform waarop een kraan van 600 ton onder meer windmolens op hun sokkel hijst, 30 kilometer uit de kust. Het is een van de acht schepen van GeoSea, de DEME-dochter die staat voor 500 miljoen van de 2,6 miljard euro omzet van de groep. Die dochter staat symbool voor de metamorfose, of minstens de razendsnelle expansie en diversificatie die het baggerbedrijf Dredging International de voorbije 20 jaar heeft doorgemaakt tot DEME, een wereldwijde mariene engineeringgroep met 4.600 werknemers.

‘Tien jaar geleden is zo GeoSea ontstaan’, vertelt Van Berlaer die toen 26 jaar was en net terugkwam van zijn eerste opdracht in Iran. ‘We waren pioniers in offshore werk, door partner te worden in het C-Power-windpark in de Noordzee. Niemand wilde eraan beginnen, het zou toch allemaal maar een bevlieging zijn. Vandaag is bewezen dat offshore windenergie goedkoper is dan kernenergie. Ik herinner het me nog goed: onze eilandschepen hadden nog geen vaste kranen. Of wij een windmolen konden plaatsen, vroegen ze ons. Natuurlijk. Een kraan van Sarens op een hefvaartuig kwam ons ter hulp, maar reikte niet hoog genoeg. Waardoor we op het waanzinnige idee kwamen om ze te monteren op een 30 meter hoge toren. Met dat gevaarte gingen we de Noordzee op. Alain Bernard (toen net CEO van DEME) stond vanop de wal, incognito, toe te kijken of dat wel goed zou gaan.’ (lacht)

Van Berlaer lijkt wel de vleesgeworden innovatiedrive die DEME kenmerkt. Een spraakwaterval die vol passie spreekt over zijn job. GeoSea past ook perfect in DEME’s toekomststrategie om een ‘zeebouwer’ te zijn. De slogan ‘Creating land for the future’ is daarbij niet alleen letterlijk te nemen: DEME spuit land op om nieuwe eilanden te creëren, maar wil ook kustgebieden, waar twee derde van de wereldbevolking woont, beschermen tegen het stijgende zeewaterpeil als gevolg van de klimaatopwarming. Tegelijk wil het ook de CO2-uitstoot aanpakken, door te participeren in offshore windmolenparken of installaties voor getijdenenergie. Maar ook diepzeeboringen, de sanering van gronden, de bouw van kaaien, dijken, golfbrekers en de ontginning van schaarse mineralen op de zeebodem behoren daartoe.

Van Berlaer is intussen van project ingenieur gegroeid tot algemeen manager van EverSea. Dat is de derde en nieuwste spin-off van GeoSea, gespecialiseerd in het onderhoud en de afbraak van olie- en gasplatformen. ‘GeoSea is een van de wissels op de toekomst van de groep. Maar uit GeoSea is op zijn beurt weer een nieuwe generatie dochterbedrijven ontstaan rond het onderhoud van offshore windmolens, de bouw van kustinfrastructuur en sinds twee jaar EverSea.’

Een derde van de groepsomzet komt vandaag uit niet-baggeractiviteiten. Die diversificatie is een manier om de fluctuaties op te vangen in de baggerorders. Tegelijk wil DEME daarmee de oprukkende Chinezen in de baggerwereld een stapje voor blijven. Het is ook de reden waarom DEME de voorbije tien jaar zijn operationele winstmarge (ebitda) heeft kunnen vastklikken op gemiddeld 18 procent. Doordat het bedrijf in een typische projectmarkt werkt, heeft het weinig recurrente inkomsten. Dat, en de Chinese baggeraars, zou kunnen verklaren waarom de omzetgroei vorig jaar wat stagneerde (+2%).

Van matroos naar kapitein

Tijdens de rondleiding vertelt Pauwels hoe hij bij DEME opklom van matroos, over bootsman tot tweede en eerste stuurman en nu kapitein. Maar ook hij switchte van het klassieke baggeren naar GeoSea. ‘Ik ken hier geen mensen die het liefst van al jarenlang blijven zitten waar ze zitten. Je wil toch steeds je grenzen verleggen’, zegt hij.

Pauwels vertelt dat hij drie ideeën heeft gepost voor de Innovation Awards, een bedrijfsinterne competitie voor het beste innovatieve idee. In februari wordt de winnaar gekozen uit 400 ideeën. ‘Iedereen kan meedoen, en een groot deel van de ideeën wordt ook werkelijk uitgevoerd’, zegt Pauwels. ‘Ik heb zelf voorgesteld om al de onderdelen, van een computermuis tot grote reserve- onderdelen, te ontdoen van hun verpakking voor ze aan boord komen. Want eens aan boord moeten die ook weer van boord, een dure aangelegenheid. Op een schip moet alles compact zijn.’

Dezelfde gedrevenheid vinden we terug bij Bert Ariën, een projectdirecteur die al 25 jaar voor de baggerdivisie van DEME werkt. Hij reisde in die jaren heel de wereld af, van Nigeria over Taiwan en Maleisië, tot Singapore en Ierland. In India werd hij even regiomanager, maar hij miste het veldwerk. Als directeur projecten wordt hij al van in de tenderfase bij grote projecten betrokken, waaronder de aanleg van een haven voor gasterminals in Australië. ‘Ik ben daarbij de verbindingsofficier tussen het projectteam en onze klant. Voor elk project bouwen we een nieuw team, als een tijdelijke kmo, waarbij ik kan putten uit alle afdelingen van de DEME-groep: de ingenieurs, de schepen , hr voor de bemanningen, de financieringsafdeling, enzovoort.’

Die financieringsafdeling is een voorbeeld van hoe innovatie ook in andere geledingen van de groep doorsijpelt. Het is de job van Lotte Vandekeybus om de betalingsrisico’s van DEME-projecten af te dekken door middel van een exportverzekering van de overheidsdienst Delcredere, of door letters of credit. ‘We nemen daarnaast soms ook de exportfinanciering voor onze klant op ons’, legt Vandekeybus uit.

Risico’s indekken

De financieringsdienst is vooral belangrijk voor opdrachtgevers buiten Europa, vaak in moeilijke landen waar men soms niet zo snel of alleen aan hoge intresten aan krediet geraakt. De dienst ondersteunt op die manier de internationalisering van DEME. Het aandeel aan opdrachten binnen Europa (vandaag 40%) daalt nog steeds ten voordele van Afrika, Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika. Een groot deel van de niet-Europese projecten doet een beroep op deze extern gewaarborgde exportfinanciering.

Doet niet elke baggeraar dat soort indekking van betalingsrisico’s? ‘Ongetwijfeld. Maar niet iedereen gaat daar zo ver in en is er zo creatief mee. Bij ons zijn hier vijf mensen voltijds mee bezig. Voor een project in Nigeria stond een Nigeriaanse bank borg, maar het risico dat ook daar aan verbonden is, werd nog eens door een Belgische bank afgedekt en vervolgens door Delcredere.’

Vandekeybus, acht jaar geleden overgekomen van KBC, zegt bij DEME haar gading gevonden te hebben. ‘Ik hou ervan om af en toe een helm te kunnen opzetten. Als bediende op een financieel departement is dat vooral figuurlijk, ook al bezoek ik in het buitenland wel eens een schip. De no-nonsensecultuur bevalt me hier wel.’