Europees Hof annuleert miljardenboete Apple

Het Gerecht van het Europees Hof van Justitie zorgt daarmee voor een nieuwe cliffhanger. De kans is heel groot dat de Commissie beroep aantekent tegen de beslissing bij het Europees Hof van Justitie zelf. De annulatie betekent ook dat Ierland de door Europa geëiste 13 miljard euro aan 'achterstallige' vennootschapsbelasting van Apple, plus rente, niet moet betalen. Maar als de Commissie in beroep gaat, blijft het bedrag wellicht nog op de geblokkeerde rekening staan.

De Apple-zaak heeft een groot symboolgehalte in Europa. De 13 miljard euro aan niet-betaald belastinggeld is met voorsprong het hoogste boetebedrag ooit voor verdoken staatssteun in Europa. De zaak is het koninginnenstuk op het schaakbord van Europees Commissaris voor Concurrentie Margrethe Vestager in haar strijd tegen fiscale ontduiking en het startschot van een Europese campagne voor een rechtvaardigere belasting van techbedrijven.

14,3 miljard euro

14,3 miljard euro, dat is het bedrag dat Apple in 2018 op een geblokkeerde Ierse rekening stortte. 1,2 miljard is louter rente op de 13,1 miljard euro aan jarenlang ontlopen belastingen in Ierland. Margrethe Vestager berekende dat bedrag als volgt: de in Ierland gevestigde dochters Apple Sales International en Apple Operations Europe sloten in 1991 en 2007 fiscale rulings, directe belastingdeals met de Ierse fiscale administratie. Volgens Vestager bedroeg de belasting op de Europese winst dankzij dat fiscale voordeel in 2014 amper 0,005 procent.

Zowel Apple als Ierland stapten naar de Europese rechter en vroegen de nietigverklaring van Vestagers beslissing. De beslissing van het Gerecht van de Europese Unie, een onderdeel van het Europese Hof van Justitie dat speciaal bevoegd is voor dit soort geschillen, is wellicht niet de laatste halte van het Apple-conflict. Een beroep tegen de beslissing van het gerecht is mogelijk bij het Hof van Justitie zelf.

Van achter- naar voordeur

De Europese Commissie gebruikte tot dusver vooral de achterdeur van concurrentiewetgeving in de strijd tegen oneerlijke fiscale gunsten aan techbedrijven en multinationals. Maar gelijkaardige rechtszaken werkten in het verleden niet altijd uit in haar voordeel. Zo kreeg ze geen gelijk van het gerecht in de zaak tegen het Belgische systeem van overwinstrulings. Vestager is nu bezig de individuele taxrulings van betrokken multinationals als Kinepolis en Capsugel individueel te onderzoeken.

In soortgelijke zaken rond de fiscale behandeling van Fiat in Luxemburg en Starbucks in Nederland bevestigden de rechters dat de Commissie multinationals mag dwingen meer belastingen te betalen op basis van de concurentieregels. Tegelijkertijd raakte duidelijk dat de Commissie er niet altijd in slaagt voldoende bewijslast aan te dragen.

De advocaten van Apple benadrukten in de Europese rechtszaak dat de winsten belast moeten worden in de VS, waar de toegevoegde waarde van zijn producten wordt gecreëerd. Zij krijgen nu gelijk van de Europese rechter: die zegt dat er onvoldoende bewijs is om te spreken van een selectief belastingvoordeel.

De Europese Commissie legt woensdag een pakket maatregelen op tafel om belastingontduiking tegen te gaan. Niet via concurrentiewetgeving, maar wel via belastingregels.