Twee jaar na zijn dood gaat 'Inner Life' van Wim Henderickx in première

Wim Henderickx overleed totaal onverwacht op 18 december 2022, in zijn werkruimte bij hem thuis. Op zijn 60ste zat hij nog vol energie en muzikale ideeën. Een van de vele projecten waaraan hij werkte was 'Inner Life', een gelaagd muzikaal en theatraal project. Henderickx zag het als een experimenteel gesamtkunstwerk, waarin ook zijn liefde voor oosterse filosofie en spiritualiteit is verwerkt.

Bijna twee jaar na zijn dood gaat het werk dit weekend in De Singel in première. Het is een samenwerking van Muziektheater Transparant en het HERMESensemble. Twee keer op zaterdag en twee keer op zondag. 'Inner Life' duurt zeven keer zeven minuten en loopt in De Singel langs een parcours van zeven stops. Verwacht zangeressen met een megafoon en basketballende jongeren.

De muzikale leiding is in handen van Diederik Glorieux, zelf componist. Hij werkte 17 jaar samen met Wim Henderickx als zijn assistent. 'Bea, Wims echtgenote, belde mij die bewuste zondag. 'Je moet maandag niet komen', zei ze. Ik wist eerst niet wat ze bedoelde. Het duurde even voor ik het begreep. Ik denk dat ik een uur lang onbeweeglijk ben blijven zitten. Wim sprak er wel eens over als we aan het werken waren aan zijn composities. 'Je weet hoe het verder moet als het nodig is', zei hij soms. Maar je staat er nooit bij stil dat er effectief iets ergs kan gebeuren.'

Open voor improvisatie

De partituur van 'Inner Life' bestaat uit twee grote componenten. De eerste kan je de basisstructuur van de zeven thematische onderdelen noemen. De tweede component bestaat uit de specifieke muzikale invulling - de 'muzikale identiteiten', noemt Glorieux dat.

'Met de basisstructuur stonden we het verst. De eerste twee delen waren helemaal uitgeschreven. De krijtlijnen van de volgende vijf had Wim uitgetekend. Ik moest ze enkel nog uitwerken en invullen. Ik heb dat na zijn overlijden gedaan. Het resultaat zou niet anders geweest zijn als Wim nog leefde: ik zou de basisstructuur sowieso hebben afgewerkt.'

Voor de tweede component stond Henderickx minder ver. Hij had schetsen gemaakt die nog uitgewerkt moesten worden, al is dat relatief. Henderickx stond voor de afwerking van zijn composities erg open voor improvisaties van de uitvoerende muzikanten. Niet elke noot van 'Inner Life' moest op papier staan.

Nadat Glorieux de basiscompositie had afgewerkt, vergaderde hij met onder anderen muzikanten van het HERMESensemble en met de elektronicaspecialist Jorrit Tamminga - elektronica speelt een belangrijke rol in het oeuvre van Henderickx - over de muzikale afwikkeling van 'Inner Life'. Aïda Gabriels (regie) en Kevin Voets (dramaturgie) zijn ook erg nauw bij het project betrokken.

Van 9 uur tot 19 uur

Glorieux is een oud-student van Henderickx. 'Hij had me als medewerker meegevraagd naar zijn zomeropleiding compositie voor jongeren, in het Limburgse Pelt. Ik had nog een les van hem tegoed, die hij me daar zou geven. Die les heb ik uiteindelijk nooit gekregen. (lachje). Maar hij vroeg me later wel om voor hem te komen werken.'

Maar wat doet een assistent van een componist precies? 'In de eerste plaats praten', antwoordt Glorieux misschien enigszins verrassend. 'Wim zei wel eens om te lachen: jij hebt de schoonste job van de wereld, je mag me lastige vragen stellen. Wims creatieproces begon met een concept dat in zijn hoofd aan het rijpen was. Over dat concept begonnen we dan te praten, vaak tijdens wandelingen. Voor mij was het belangrijk dat ik een duidelijk beeld kreeg van Wims nieuwe compositie. En door mijn vragen was Wim verplicht om zelf heel helder uit te leggen wat hij wilde bereiken. Dat hielp hem om een klare kijk te krijgen op zijn eigen compositie. Die vragen waren zeer uiteenlopend. Ze konden gaan over de vorm en de benaderingswijze, over de instrumentatie en de bezetting van het orkest.'

Glorieux moet niet lang nadenken over de vraag of het voor een assistent niet vervelend is dat zijn naam nooit als co-componist wordt vermeld. 'Nee. Helemaal niet. De muzikale ideeën en concepten kwamen van Wim, niet van mij. De uitwerking deden we samen, maar dat is iets anders dan componeren. We werkten heel gestructureerd. We begonnen om 9 uur 's morgens, dan een middagpauze en om 19 uur zat de dag erop.'

Nog zeven composities

'Inner Life' is lang niet de enige compositie van Wim Henderickx die niet is afgewerkt. Glorieux komt al snel aan zeven stuks waaraan nog naarstig gewerkt wordt. Eén ontbreekt: Wim Henderickx' derde symfonie. Ze is nochtans zo goed als klaar. 'Het ligt emotioneel nog te moeilijk voor mij om die af te werken. Bij 'Inner Life' had ik dat niet. Maar een symfonie is voor een componist iets magisch. Wim schreef er om de vijf jaar één. De eerste op zijn vijftigste, en de derde dus op zijn zestigste. Op een bepaalde manier is die symfonie heel persoonlijk aan Wim verbonden.'

'Of we ze als een onvoltooide zouden kunnen opvoeren, zoals bij Franz Schubert? Nee, Wim componeerde in lagen. Vergelijk het met een schilder die lagen verf op elkaar stapelt. In de symfonie is de invulling van de lagen ongelijk verdeeld. De ene passage is helemaal opgevuld, de andere lang niet. Het onevenwicht is te groot om ze te kunnen opvoeren.'

'Inner Life' speelt zaterdag en zondag in De Singel, telkens om 19 uur en 21 uur. Daarna nog op 5 oktober in Dessel en 9 november in Den Bosch.