De stille kracht van zanger Willem Ardui

Tussen zijn eerste Nederlandstalige single ‘Morse’ in 2016 en zijn debuutalbum ‘Oevers’ zit acht jaar, waarin ook het hiphopduo Blackwave doorbrak. 'Het was vooraf niet de bedoeling dat het zo lang zou duren, maar ik had die tijd wel nodig om uit te zoeken wat ik wilde', zegt Willem Ardui (26) in een zonovergoten Rivierenhof, het provinciaal domein in Deurne waar hij met Blackwave al enkele thuismatchen speelde.

'Met die band wilden we het van meet af aan groots aanpakken, maar we hadden natuurlijk niet verwacht dat het zo’n succes zou worden. In feite heeft dat mij voor mijn Nederlandstalige werk, dat veel intiemer was, in een luxepositie gebracht. Ik hoefde er geen geld meer mee te verdienen. De druk was eraf.'

Toch hoor je, als een rode draad door het album, dat het niet allemaal vanzelf is gelopen. Fluisterend en zonder echt klankbord kwam Ardui, die alle muziek zelf opnam en produceerde, uit bij zijn persoonlijke demonen. 'Muziek is mijn manier om te proberen te begrijpen wat niet te begrijpen valt', zegt de zanger. Controleverlies is een thema, voegt hij eraan toe. 'Veel mensen voelen zich machteloos. Er spelen nu eenmaal veel krachten waaraan weinig te doen valt, of het nu gaat over een allesoverheersende liefde, of over de oerkracht van een natuurramp. Vaak is de vraag: geef ik me over en drijf ik mee met de stroom, of bied ik weerstand? Is het allemaal voorbestemd en zit er een plan achter, of hangen we hier lukraak maar wat rond tot het gedaan is? Soms zie ik dat grotere doel niet en heb ik het gevoel dat het nergens heengaat.'

In zijn extreemste vorm leidt dat tot een nummer als ‘De oever’. ‘Het gaat verloren, zienderogen / Er blijft niets over, alles gaat verloren’, klinkt het fragiel en wanhopig tussen enkele luide knallen. 'Na de release van de eerste Blackwave-plaat eind 2019 zag ik er een tijd allemaal het nut niet meer van in. Mijn energie was op. Bij Blackwave hebben we het ook over onze struggles, maar ze zijn ingekapseld in een hoopvoller geluid, waarin plezier maken en dansen een plaats heeft. In ‘De oever’ wilde ik weergeven hoe slecht ik me toen echt voelde. Ik vond het nummer te donker om op single uit te brengen. Je moet het in de context van de plaat horen. Met ‘Schaduw’, waarop ik zing over een manier om eruit te raken, er meteen achter.'

Omdat het met muziek alleen niet lukte, zocht Ardui in die donkere dagen professionele hulp. 'Het heeft lang geduurd voor ik aan iemand durfde toe te geven dat ik echt niet goed in mijn vel zat. Ik ben dan gaan praten met mijn moeder, die psychiater is, en ben begonnen met antidepressiva. Dat was twee weken voor ik in het voorjaar van 2020 met Jean (Atohoun, zijn gezel bij Blackwave, red.) een eerste keer naar Los Angeles ging. Ook daar had ik helemaal geen zin in. Maar door gesprekken en medicatie, en uiteindelijk ook door de reis die me dan toch inspireerde, ben ik eruit geraakt. De zwarte gedachten zullen nooit helemaal verdwijnen, maar ik heb geleerd ze te herkennen als ze de kop opsteken en er meteen mee aan de slag te gaan.'

Gefluister en geknal

Muzikaal inspireerden de diepste dalen Ardui om enkele conventies overboord te gooien. 'Op ‘De oever’ heb ik het stilste gefluister bewust tegenover de luidste knal gezet, en daar tegen alle regels van songwriting in ook nog eens het refrein van gemaakt. Cinematografisch sloot dat het beste aan bij het beeld dat ik wilde overbrengen. Ik heb lang nagedacht of ik ook het stukje ambient wilde behouden, tot ik besefte dat deze plaat gewoon een weerspiegeling zou worden van wat ik de voorbije acht jaar gevoeld heb. Je mag niet vergeten dat ik 80 procent van mijn tijd in de studio geluiden aan het maken ben. Die zijn minstens even belangrijk als de teksten die ik schrijf en zing.'

Ardui schreef al filmmuziek en op ‘Oevers’ zijn enkele veldopnames van natuurelementen dankbare metaforen. Je hoort het water letterlijk. 'De sample van ‘Morse’ is opgenomen in Normandië, waar ik vaak met mijn ouders op vakantie ging. Op Texel, waar ik in 2022 een week aan dit album werkte, nam ik windgeluiden op. Klanken uit de vrije natuur waren voor mij een handige tool om iets te vertellen zonder het letterlijk te moeten zeggen, maar ook om wat meer gewicht te hangen aan wat ik wilde zeggen. Een beeld van pakweg een woeste zee kan laten voelen waar woorden tekortschieten.'

Aan regisseur en fotograaf Ramy Fouad vroeg Ardui de hoesfoto te baseren op ‘De Wandelaar boven de Nevelen’, een schilderij van de Duitse kunstenaar Caspar David Friedrich dat hem altijd is bijgebleven. 'Een man kijkt met zijn rug naar de camera uit op een weergaloos natuurlandschap en beseft hoe klein hij is ten opzichte van die oerkracht. Met op de achtergrond de zee en een dreigende wolkenformatie straalt mijn silhouet diezelfde fragiliteit uit.'

Die bescheidenheid, al dan niet tegenover (de grootsheid van) de natuur, tekent zich op meerdere sporen af. Al ligt de reden van Ardui’s fluisterachtige zangpartijen elders. 'Toen ik op de zolder van mijn ouderlijke huis met gehorige muren begon te zingen, wilde ik vooral dat niemand me zou horen. Ik stond er toen niet bij stil dat ik zo zacht zong. Toen ik op mijn 14de met vriendenbandjes begon op te treden, kwam dat besef wel: geluidmixers hadden vaak problemen met mijn stille stem, zeker als er een drummer bij was.'

Nabijheid

'Bij Blackwave heb ik een manier gevonden om mijn stem wat aan te passen, maar bij deze solomuziek hoort een zachte vertelling die nabijheid creëert. Bij het componeren zelf sta ik trouwens niet stil bij de taal: soms floept er iets uit in het Engels, soms in het Nederlands. Omdat dit soloproject altijd een heel pure vorm van expressie is geweest en teksten in je moedertaal nu eenmaal meer uit je onderbewuste komen, is het niet zo gek dat ik deze muziek in het Nederlands zing. Maar specifieke Nederlandstalige invloeden heb ik niet. Ik luisterde altijd naar Engelstalige muziek.'

Tijdens zijn middelbareschooltijd deelde Ardui al zelfgemaakte nummers onder vrienden via Facebook. 'Vaak maakte ik er samen met mijn broer een videootje bij, waarop ik lipsyncte of gitaar speelde. Bert De Swert, mijn huidige manager, die ook bij mij op school zat, heeft me dan een enthousiast berichtje gestuurd waarin hij voorstelde me te helpen om mijn muziek op Spotify te zetten en te pluggen op de radio. Dat was de periode van mijn debuutsingle 'Morse' in 2016. Voor ik het goed en wel besefte, had ik 200.000 views op YouTube, en vooral Engelstalige comments: ‘Ik versta er niets van, maar supermooi!’ Sommigen zetten er ook vertalingen bij. Ik voel me met deze Nederlandstalige plaat dan ook niet beperkt tot België en Nederland. Zelf luister ik ook naar Rosalía en Sigur Rós.'

Die ambitie betekent niet dat Ardui als artiest op een piëdestal gezet wil worden. 'Integendeel. Ik hou niet van het idee dat je naar mij zou moeten opkijken vanwege mijn talenten. Ik heb gewoon heel veel geluk gehad, door de kansen die ik kreeg, de positie waarin ik ben geboren, het gezin waarin ik ben opgegroeid. Ik heb ook lang moeten strijden met de platenfirma om niet met mijn gezicht op de hoes te moeten staan. We zien het icoon niet, klonk het. Maat dat was misschien net de boodschap.'

'Daarom ben ik blij dat ik nu openlijk en onbeschaamd kan zeggen dat ik antidepressiva heb genomen en dat dat iets is wat iedereen kan overkomen', zegt Ardui. 'Ik herinner me nog een klasgenootje over wie geroddeld werd omdat hij naar een psychiater moest. Ik hoop dat mensen vandaag inzien dat ze niet meer moeten denken: die is weird, daar moet je van wegblijven. Maar dat kan alleen als er met open vizier over gepraat wordt. Daarin zit mijn activisme. Heel lang had ik dat zelf niet eens door. Ik voelde me slecht omdat ik altijd maar over mezelf schreef. Wat een egoïstische job, dacht ik. Tot de reacties van anderen doordrongen, en ik besefte dat ik door mezelf kwetsbaar op te stellen en dichtbij te komen verbinding kon maken. Beschouw mijn muziek dus maar als een uitnodiging om samen iets te voelen.'

'Oevers' is uit via Universal Music. Willem Ardui stelt de plaat op zaterdag 30 maart voor in de AB Club. Blackwave speelt deze zomer op Suikerrock. abconcerts.be