Verbreekt de ECB haar ketenen?

Voorzitter Jean-Claude Trichet (foto AFP) kan de inflatiestijging mogelijk afdoen als grotendeels het resultaat van technische factoren. "Inflatie is inflatie", zo luidt de reactie mijn collega Kurt Vansteeland. Bovendien, zo gaat hij verder, "wat met de credibiliteit van de ECB", zeker in het door de Weimar-hyperinflatie getraumatiseerde Duitsland. 

Perceptie is belangrijk in het monetaire beleid. Totnogtoe was het gebruikelijk dat de ECB renteveranderingen aankondigde met "subtiele" hints. Dat lijkt nu niet gebeurd, en volgens Kurt zou de markt een renteverlaging daardoor wat als paniekvoetbal kunnen interpreteren. 

Maar "in kringen van" de ECB gaan wel degelijk geluiden op die wijzen op een nakende versoepeling. De Oostenrijkse ECB-bestuurder Ewald Nowtny roept van de daken dat de ECB klaarstaat met ingrepen: renteverlaging, langetermijnleningen voor banken, opkopen van obligaties. 

Toch stellen Kurt en ik ons de vraag of een renteverlaging op zich veel economische impact kan hebben. Misschien is dat element uit het arsenaal van de ECB momenteel wel het minst doorslaggevende. 

Van belang is het steunen van banken waarvoor de liquiditeitsvoorziening moeilijk of duur dreigt te worden. Het zou van groot belang zijn moest de ECB een onbeperkte financiering op één jaar zou mogelijk maken tegen haar tarief van 1,5 procent. 

Maar dan nog blijft er de kwestie van het transmissiemechanisme. Uiteraard is het een goede zaak dat de kortetermijnfinanciering van banken wordt veilig gesteld. Maar investerings- en woonkredieten zijn verbonden met de langetermijnrente. In landen zoals Italië en Spanje is die flink hoog. 

Ook op dat vlak kan in de richting van de ECB worden gekeken. Langzaam evolueren de geesten in de richting van een Europees noodfonds EFSF in de vorm van een bank of speciaal vehikel dat wordt geruggensteund door de "onbeperkte vuurkracht" (lees: de geldpers) van de ECB.

Gewoon al het feit dat er een fonds bestaat met de factor onpeilbaar diepe zakken moet zelfvoedende paniek op de markt voor staatsobligaties verhinderen, zo luidt de theorie. En dus kan die langetermijnrente toch lager, met dank aan de ECB.

Wat meteen betekent dat de ECB zowat de redder van de eurozone moet worden, door als laatste instantie in tijden van nood de liquiditeit van banken en landen op peil te houden, en door de korte én de lange rente laag te houden. 

Dat alles is van véél groter belang dan de rentebeslissing, stelt Kurt. Waarbij ik me toch een aantal vragen stel:

- Als de credibiliteit van de ECB in Duitsland zo'n delicate kwestie is, kunnen we dan zomaar veronderstellen dat zelfs nog maar de mogelijkheid van een ECB met gierende geldpersen voor dat land acceptabel is? Dat lijkt met toch een nog veel groter wrevelpunt dan een renteverlaging met 25 of 50 basispunten. 

- Het voorgestelde model met de ECB die eventueel reusachtige aankopen doet van staatsobligaties van probleemlanden, lijkt op dat van de Federal Reserve. Maar die centrale bank heeft een dubbele doelstelling: niet alleen prijsstabiliteit, ook werkgelegenheid. En minstens even belangrijk: die Fed dankt zijn credibiliteit ook aan een machtig ministerie van Financiën (tenminste, zolang de de politiek in de VS niet helemaal blokkeert). De ECB beseft dat ze het vooralsnog moet doen met een grote groep kibbelende Europese leiders en niet met één Europese minister van Financiën. 

- Het hele model kan ook maar tijdelijk werken. Italië mag dan nu wel solvabel worden geacht, met een quasi nulgroei zal het heel moeilijk zijn schuldenproblemen op wat langere termijn te vermijden. Uiteindelijk is een Europees gecoördineerd beleid nodig, dat bv waakt over structurele aanpassingen in Italië terwijl Duitsland zou worden aangemaand voorlopig niet te remmen op consumptie. Maar wanneer zo'n afstand van nationale soevereiniteit politiek onmogelijk zou blijken, zou ook de ECB een groot probleem hebben wanneer de door haar gesteunde landen alsnog in de problemen komen. 

Conclusie: het wordt donderdag een cruciale (afscheids)persconferentie van voorzitter Jean-Claude Trichet. Na Trichet zal het de beurt zijn aan de Italiaan Mario Draghi. Het "perceptieprobleem" in het Duitse blok in de eurozone zal dan nog een heel andere dimensie krijgen. 

Wat zou u donderdag beslissen, moest u in de schoenen staan van Trichet?