Gasprojecten sporen niet met Europese Green Deal

Het Europees Parlement stemt woensdag over de goedkeuring van de lijst met strategische energie-infrastructuurprojecten, de Projects of Common Interest (PCI). Investeringsprojecten op die lijst hebben de jackpot gewonnen: ze komen in aanmerking voor Europese publieke middelen. De lijst bevat 32 gasprojecten. Die gaan niet alleen lijnrecht in tegen de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs, maar staan ook haaks op de ambities van de gloednieuwe Green Deal.

Aan de 32 aardgasprojecten op de PCI-lijst hangt een prijskaartje van maar liefst 29 miljard euro en de projecten zijn goed voor 338 gigawatt extra capaciteit op het Europese gasnetwerk. Berekeningen van de Europese Commissie tonen echter aan dat we om de klimaatdoelen te halen net 29 procent minder gas moeten verbruiken tegen 2030.

De huidige gasaanvoer volstaat ruimschoots. Meer nog: simulaties tonen aan dat zelfs in het geval van grote disrupties waarbij de aanvoer via pijpleidingen uit Rusland, Wit-Rusland of Algerije helemaal stilvalt, de EU niet in de problemen komt en de bevoorradingszekerheid gegarandeerd is. De extra geplande PCI-projecten zijn overbodig en dreigen gestrande investeringen te worden.

De PCI-lijst kwam tot stand onder de vorige Commissie-Juncker. Intussen staat klimaat veel hoger op de politieke agenda, en is een grondige bijsturing aangewezen. In plaats van domweg meer pijpleidingen aan te leggen, moet de EU maximaal inzetten op een integratie van het gas- en elektriciteitsnet om overinvesteringen te vermijden. Ook een doortastend renovatiebeleid om de energievraag te doen dalen en een doorgedreven afstemming van energievraag en -aanbod verdienen veel meer aandacht.

Het European Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER) publiceerde vorig jaar in september zijn analyse van de PCI-lijst en hoe die tot stand kwam. De Europese energiewaakhond bekritiseerde enkele cruciale pijnpunten in het tot stand komen van de lijst. Van een groot aantal projecten is niet aangetoond dat de baten groter zijn dan de kosten. De Europese Commissie gaf te weinig aandacht aan andere oplossingen dan extra pijpleidingen bouwen.

De financiële baten van de geplande gasprojecten blijken ook te hoog ingeschat. ‘Schort er iets met hoe de kosten-batenanalyse toegepast werd?’, vraagt ACER zich af. 'Of is de kwaliteit in het algemeen ondermaats?' ACER is ook bezorgd dat foute keuzes een langdurige impact zullen hebben op de geschiktheid van de Europese gasinfrastructuur, op de toegevoegde waarde voor consumenten en op de maatschappij in het algemeen. De klimaatdoelen van de EU kunnen in gevaar komen bij verkeerde investeringsbeslissingen, is de conclusie.

Fluxys

De Belgische gasnetbeheerder Fluxys is betrokken bij verschillende PCI-projecten. Zo staan het CO2-netwerk tussen de havens van Rotterdam, Antwerpen en de North Sea Port en de conversieplannen van laagcalorisch naar hoogcalorisch gas in België op de lijst. Maar ook de sterk gecontesteerde Trans-Adriatische Pijpleiding (TAP), waar Fluxys een participatie van 19 procent in heeft, hoopt op extra overheidsgeld. TAP staat niet alleen symbool voor de overbodige nieuwe gasinfrastructuur, maar is ook berucht wegens de vele onteigeningen en de brutale repressie van het lokale protest in Italië.

Het Europees Parlement moet stemmen over de volledige lijst van 151 PCI-projecten, waarvan 70 procent investeringen zijn in het elektriciteitsnet. Het kan zich niet over individuele investeringsprojecten uitspreken. Maar het parlement moet consequent zijn. Op 15 januari keurde het nog de Green Deal goed en vroeg het zelfs de klimaatdoelstellingen voor 2030 op te trekken naar 55 procent CO2-reductie.

Nieuwe grootschalige infrastructuur die ons voor decennia vastklikt in een fossiel energiemodel kan niet meer. Het is tijd dat de EU haar engagementen van het akkoord van Parijs doortrekt naar haar investeringsbeleid. Te beginnen met die gedateerde lijst gasprojecten. Het Europees Parlement moet zijn tanden laten zien en de Europese Commissie haar huiswerk opnieuw laten maken.