Toch akkoord op klimaattop: ontwikkelingslanden krijgen 300 miljard dollar per jaar

Het leek er lang op dat de VN-klimaattop COP29 in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe zonder slotakkoord zou afsluiten, maar zondagochtend rond 2.40 uur lokale tijd (23.40 uur Belgische tijd) kwam dan toch een compromis over een nieuwe internationale doelstelling voor klimaatfinanciering uit de bus.

De ontwikkelde landen zullen tegen 2035 minstens 300 miljard dollar per jaar naar de ontwikkelingslanden en kleine eilandstaten laten stromen om hen te helpen bij de groene transitie. Dat is drie keer meer dan nu. Het geld dient voor het beperken van hun uitstoot aan broeikasgassen en de aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering.

Dat bedrag, dat naast publiek geld ook uit private investeringen en 'alternatieve financieringsbronnen' mag bestaan, ligt een stuk lager dan wat ontwikkelingslanden hadden gevraagd. Hun reële noden worden geschat op 1.300 miljard dollar.

Dat grotere bedrag wordt ook vermeld in de slottekst, zij het als een 'doelstelling inzake mobilisatie'. Dat wil zeggen dat niet enkel de rijke landen over de brug moeten komen, maar dat er ook naar andere financieringsmiddelen wordt gekeken. Zo worden ook ontwikkelingslanden 'aangemoedigd' om op vrijwillige basis hun duit in het zakje te doen.

Tegenkanting India

Onder meer India is niet te spreken over de manier waarop de tekst werd aangenomen. De vertegenwoordiger had vooraf aangegeven te willen tussenkomen, maar werd genegeerd, waarna ze een twaalf minuten durende speech gaf met als kernboodschap dat het akkoord niet meer is dan een 'optische illusie' waarin geen rekening wordt gehouden met de behoeften en prioriteiten van ontwikkelingslanden. Verschillende landen, waaronder Bolivia en Nigeria, sloten zich bij de Indiase positie aan.

Over een ander belangrijk agendapunt, de verdere transitie weg van fossiele brandstoffen, kon geen consensus worden bereikt. De transitie werd niet expliciet herhaald in de tekst, maar enkel in twee verdoken paragrafen. Verschillende landen, zoals Zwitserland, Canada en de Malediven, gaven daarop aan zich tegen de tekst te kanten, waardoor voorzitter Mukhtar Babayev zich genoodzaakt zag om de hete aardappel door te schuiven naar de tussentijdse klimaatonderhandelingen in Bonn volgende zomer, met het oog op een goedkeuring van de tekst op COP30 in Brazilië.

Zaterdagavond werd wel al de operationalisering van artikel 6 van het Klimaatakkoord van Parijs afgeklopt. Daarmee wordt een koolstofmarkt tussen landen onderling opgetuigd en komt er ook een internationale koolstofmarkt, waar de private sector aan kan deelnemen en waar de Verenigde Naties nauw toezicht op zullen houden. Door de operationalisering van artikel 6 kunnen landen koolstofkredieten voor het uit de lucht halen van broeikasgassen of het niet uitstoten van die gassen verkopen aan andere landen om hen zo te helpen hun reductiedoelstellingen te halen.

'Pijnlijk ontoereikend'

Ngo's reageren negatief op de slotteksten van COP29. Een 'kaakslag voor mensen aan de frontlinie', klinkt het bij Klimaatcoalitie. 11.11.11 spreekt van een 'halfbakken akkoord dat landen met hogere schulden opzadelt en geen garanties biedt dat het geld daadwerkelijk zal worden vrijgemaakt'. Greenpeace spreekt van een 'pijnlijk ontoereikend' financieringsdoel.

De Amerikaanse president Joe Biden prijst het akkoord en noemt het een 'belangrijke stap in de strijd tegen de opwarming van de aarde'. Hij belooft dat zijn land doorgaat op de ingeslagen weg, ondanks de klimaatscepsis van zijn aanstaande opvolger Donald Trump. Die zei in zijn campagne dat de VS zich zullen terugtrekken uit de klimaatakkoorden van Parijs.

'Hoewel sommigen de schone-energierevolutie die gaande is in Amerika en de rest van de wereld willen ontkennen of vertragen, kan niemand deze terugdraaien, niemand', stelt Biden.

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen verwelkomt het akkoord, schrijft ze op het sociale netwerk X. 'Het markeert een nieuw tijdperk voor klimaatsamenwerking en -financiering. Het zal investeringen in de schone transitie stimuleren, emissies terugdringen en veerkracht tegen klimaatverandering opbouwen.'

Toch zit niet de hele EU op dezelfde golflengte. Onder meer Frankrijk reageert teleurgesteld. 'Dit akkoord is teleurstellend en onvoldoende gezien de uitdagingen', zegt de Franse minister van Ecologische Transitie, Agnès Pannier-Runacher. 'Ondanks verschillende vorderingen werd de conferentie gekenmerkt door desorganisatie en een gebrek aan leiderschap van het Azerbeidzjaanse voorzitterschap.' Ze wijst er ook op dat de tekst over de financiering werd aangenomen in een klimaat van opperste verwarring en door verschillende landen werd betwist.

COP29 duurde net geen 33 uur langer dan het voorziene slot en gaat zo de geschiedenisboeken in als de vijfde langste VN-klimaattop. Het record staat op naam van COP25 in Madrid, waar bijna 44 uur over tijd werd gegaan.