Amerikaanse economie draait op volle toeren, maar Harris kan er moeilijk van profiteren

Met veruit het slechtste maandelijkse jobrapport in de ambtstermijn van Joe Biden, vrijdag gepubliceerd, kreeg Donald Trump nog wat extra munitie in handen om de laatste dagen voor de presidentsverkiezingen campagne mee te voeren. Het is koren op de molen van het Republikeinse kamp. De staat van de economie blijft bovenaan prijken als de meest doorslaggevende factor in de beslissing over wie er naar het Witte Huis mag. Trumps campagneteam speelde onmiddellijk in op de magere banengroei. ‘Dit is een ramp en bewijst hoe hard Kamala Harris de economie mismeesterd heeft.’

Die tussenstand over de arbeidsmarkt, aangetast door eenmalige factoren als de twee zware orkanen die de oostkust onlangs troffen, geeft een vertekend beeld. De waarheid is dat de cilinders van de Amerikaanse economie volop draaien. Deze week bleek dat de economie in het derde kwartaal nog met 2,8 procent groeide, 1 procentpunt boven de verwachting die economen naar voren hadden geschoven bij de start van het kwartaal. Gestut door stijgende lonen en lage werkloosheid blijven Amerikaanse consumenten volop geld spenderen. Ondanks het slechte jobrapport bleef de werkloosheid op hetzelfde peil van 4,1 procent.

Met dergelijke cijfers geven de VS andere rijke landen het nakijken. Sinds de covidpandemie en het forse stimulusantwoord erop van de overheid, die weliswaar de inflatie omhoog heeft geduwd tot een piek van 9 procent in 2022, is de economie met 10 procent gegroeid. Dat is drie keer zo snel als in de rest van de G7. Van het gezamenlijke bruto binnenlands product van die groep van industrielanden nemen de VS de helft voor hun rekening. De voorsprong op concurrent China op het vlak van bruto binnenlands product groeide de jongste jaren, nadat ze in de periode ervoor steevast kleiner was geworden. Zoals het weekblad The Economist opmerkte: de inwoners van Missouri, de armste staat van Amerika, verdienen gemiddeld meer dan Britten, Canadezen of Duitsers.  

Topvorm

De Democratische presidentskandidate Harris erfde van de afscheidnemende en onpopulaire Biden dus een economie in topvorm, maar het is maar zeer de vraag of de vicepresidente er volgende week als lid van die regering voor wordt beloond. Haar probleem is dat er een grote kloof blijft gapen tussen de heel gunstige macro-indicatoren en het sentiment onder de bevolking over de toestand van de economie. De inflatie is dankzij de snelste opeenvolging van renteverhogingen sinds de jaren 80 door de Federal Reserve (Fed), de Amerikaanse centrale bank, intussen tot een normaal peil gereduceerd, en dat zonder een harde landing van de economie in de vorm van een recessie.

Toch gelooft volgens een peiling van YouGov bijna 40 procent van de Amerikanen dat de VS daar middenin zouden zitten. Vooral over de koopkracht, voelbaar bij elke passage aan de supermarktkassa en het tankstation, bestaan grote zorgen. Ook de hoge huizenprijzen doen pijn. In een recente peiling van The Wall Street Journal zei bijna 40 procent dat het leven nog steeds duurder werd en tot grote financiële stress leidt bij hun gezin.

De Republikein Trump geniet in de peilingen al enige tijd het voordeel als het aankomt op de vraag wie kiezers het meest vertrouwen als kapitein voor de economie. Kiezers geven ook aan dat het beleid van Biden voor hen minder goed was dan dat van Trump in de vier jaar daarvoor.

Verandering

Dat laatste is allicht een van de redenen waarom Harris zich distantieert van Biden en zich presenteert als de kandidate van de verandering en niet van de continuïteit. Volgens Joanne Hsu, een econome van de University of Michigan die elke maand een veel gevolgde indicator over het consumentenvertrouwen publiceert, weegt ook de twijfel over de verkiezingen op dat sentiment. 'Gezien de spanning van de presidentsrace zullen veel consumenten hun verwachtingen bijstellen zodra duidelijk is wie de volgende president wordt. Het sentiment is daarom wat onstabiel.'

Het valt af te wachten of het onvermogen om te kapitaliseren op de economische situatie uiteindelijk Harris' achilleshiel zal blijken. In de grote slotspeech van haar campagne, die Harris afgelopen dinsdagavond gaf voor tienduizenden mensen in Washington, legde ze vooral de nadruk op het grote contrast tussen haar en haar tegenstander.

Daarbij ging het over karakter, maar ook over de economie. Ze probeerde duidelijk te maken dat Trump helemaal niet de beste bestuurder van 's werelds grootste economie zou zijn, zoals veel mensen in peilingen aangeven, door onder andere te hameren op zijn intenties om belastingen te verlagen voor de rijkste Amerikanen. Zelf blijft ze vasthouden aan het idee om in te grijpen bij te hoge prijzen voor voeding. Desondanks lijkt Trump op economisch vlak in het voordeel, al heeft dat mogelijk meer te maken met de nostalgie naar het goedkopere leven uit zijn eerste ambtstermijn dan met zijn drastische plannen voor de Amerikaanse economie in een eventuele tweede.