Diependaele oogst kritiek met strengere regels voor sociale woninghuur

Het kabinet van Vlaams minister voor Wonen Matthias Diependaele (N-VA) becijfert dat twee op de tien huurders van sociale woningen en hun partners geen werk hebben, terwijl ze zouden kunnen werken. Dat komt neer op ongeveer 37.000 mensen op een totale groep van 185.000 mensen.

Iets minder dan een derde van de huurders (27%) is wel beroepsactief. De rest is arbeidsongeschikt of gehandicapt (15%), gepensioneerd (35%) of ontvangt een leefloon (3%).

De groep niet werkende mensen met arbeidspotentieel, is groter dan Diependaele initieel had aangenomen. 'Dat betekent dat voor veel mensen een sociale woning geen opstap naar een betere toekomst is', zegt hij over de cijfers. De minister wil die groep nu aan de slag krijgen door een reeks nieuwe maatregelen, die inmiddels zijn goedgekeurd door de Vlaamse regering.

'Springplank'

Een van de opvallendste ingrepen is de voorrang voor werkenden. Wie een jaar onafgebroken werk heeft, krijgt voorrang op werkloze kandidaat-huurders. De nieuwe voorrangsregel wordt gekoppeld aan de voorrang voor mensen met 'lokale binding', die op 1 januari ingaat. Vanaf dan krijgen mensen die al vijf jaar onafgebroken in een gemeente wonen voorrang op andere wachtenden. 'Lokale binding blijft de hoofdparameter. Maar wie daarbovenop een jaar onafgebroken in de gemeente werkt, krijgt voorrang op iemand zonder werk', verduidelijkt het kabinet-Diependaele.

Huurders van een sociale woning waren al verplicht zich aan te melden bij de arbeidsbemiddelaar VDAB. Daar komt nu ook een begeleidingstraject bij voor potentiële huurders. 'We willen hen aanmoedigen stappen te zetten in het leven en de sociale hulp als springplank te gebruiken.'

De hogere huurprijs voor sociale huurders met een job wordt gecompenseerd met een doorstroompremie die kan oplopen tot 2.500 euro netto. Dat bedrag wordt opgebouwd tijdens de huurperiode en uitbetaald op het moment dat mensen overstappen naar de private woningmarkt.

Diependaele had ook graag sancties voor werkonwilligen ingevoerd, maar daarover bereikte de Vlaamse regering geen akkoord.

Wachtlijst

Het Vlaams Huurdersplatform reageert scherp op de maatregelen. ‘In plaats van extra voorwaarden op te leggen en het leven van sociale huurders moeilijker te maken moeten er meer sociale woningen komen’, zegt coördinator Joy Verstichele. Er staan 176.000 mensen op een wachtlijst voor een sociale huurwoning. 'Door extra voorwaarden te koppelen aan een sociale huurwoning vallen de meest kwetsbaren uit de boot.'

De details van de nieuwe maatregelen moeten tegen 1 januari 2025 vorm krijgen in een decreet. Het is nog onduidelijk hoe de overheid de tewerkstellingsduur precies zou invullen voor mensen met interim­contracten of voltijds tegenover deeltijds werk.

‘De maatregel lijkt nogal uit te gaan van een versimpeld beeld over mensen die wel en niet werken’, zegt econoom Ive Marx (UAntwerpen). ‘Heel wat mensen die een beroep doen op de sociale huurmarkt zitten in instabiele arbeidsmarktposities. Het beleid moet daarmee rekening houden.’

De structurele uitdaging van betaalbaar wonen blijft voortbestaan, zegt Marx. ‘Zelfs wie voltijds werkt, verdient te weinig om een behoorlijke woning te vinden op de privémarkt. De overheid heeft een belangrijke rol te spelen, maar blijft de socialewoningsector - die al zwak is uitgebouwd - stiefmoederlijk behandelen.’