Pelosi's bezoek aan Taiwan drijft China en VS verder uit elkaar

Met geen woord repte Nancy Pelosi, de Democratische voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, over een mogelijk bezoek aan Taiwan. Berichten daarover circuleerden al dagen voor ze met een Amerikaanse delegatie op Aziëreis vertrok. Maar in mededelingen ging het alleen over haar officiële reistraject langs Singapore, Maleisië, Zuid-Korea en Japan.

Het bleef dan ook dagenlang gissen of het bezoek er daadwerkelijk zou komen. Maar toen de Boeing C40-4 die Pelosi naar Maleisië bracht dinsdag vanuit Kuala Lumpur koers zette naar het eiland in de Oost-Chinese Zee, viel het amper nog te ontkennen: de nummer drie van de Amerikaanse politiek trok naar Taiwan. Ze landde om 23 uur lokale tijd, 17 uur bij ons, op de luchthaven in Taipei.

'Het bezoek van onze delegatie aan Taiwan is een eerbetoon aan het niet aflatende engagement van Amerika tegenover de levendige democratie van Taiwan', tweette Pelosi na de landing. 'Amerika's solidariteit met de 23 miljoen inwoners van Taiwan is vandaag belangrijker dan ooit, nu de wereld voor de keuze staat tussen autocratie en democratie.'

Pelosi herhaalde woensdag tijdens een ontmoeting met de Taiwanese presidente Tsai Ing-wen de boodschap dat de Verenigde Staten rugdekking geeft aan Taiwan.

Het is van het bezoek van Huis-voorzitter Newt Gingrich, een Republikein, in 1997 geleden dat Taiwan nog eens zo'n belangrijke politicus uit de Verenigde Staten over de vloer kreeg. In China waren ze daar toen al niet blij mee, maar het bezoek van Pelosi zet nog meer kwaad bloed in Peking.

Pelosi probeert in haar mededeling te sussen door er net als Biden op te wijzen dat er niets verandert aan de officiële Amerikaanse positie tegenover de onafhankelijkheid van Taiwan. De VS willen niet dat Taiwan officieel een onafhankelijk land wordt, maar ze leveren wel wapens en militaire steun.

'Met vuur spelen'

Maar veel indruk maakt dat niet op de Chinezen. In een mededeling die via het staatspersbureau Xinhua werd verspreid, noemt Peking de demarche een 'ernstige ondermijning van de vrede en de stabiliteit' en een 'majeure politieke provocatie'. 'Zij die met vuur spelen, zullen eraan ten onder gaan', zei Peking.

'De Chinezen zien dit als een signaal van de Verenigde Staten', zegt Chinakenner Pascal Coppens, die jarenlang in het land heeft gewoond en gewerkt. 'Biden zegt wel dat het bezoek Pelosi's persoonlijke keuze is en hij het haar niet kan verbieden, maar in de ogen van China schuiven de VS een pion naar voren. Het maakt van Biden een onbetrouwbare gesprekspartner. Hij zegt wel dat hij niet voor de onafhankelijkheid van Taiwan is, maar hij lijkt China daar niet honderd procent in te steunen door Pelosi niet terug te fluiten.'

Nog voor Pelosi op het Taiwanese tarmac stond, had China al militaire vliegtuigen en marineschepen uitgestuurd naar de zeestraat tussen het eiland en het Chinese vasteland. Volgens het ministerie van Defensie van Taiwan zijn er dinsdag 21 Chinese militaire vliegtuigen gesignaleerd in het Taiwanees luchtruim. Een dag eerder waren dat er vier.

Het Chinese staatspersbureau kondigde bovendien een reeks militaire oefeningen aan nabij Taiwan, van 4 tot 7 augustus, waarbij met echte munitie wordt geschoten. Het zou het grootste militaire machtsvertoon zijn sinds 1995, toen China raketten afvuurde in de zee.

Escalatie

Of het bezoek van Pelosi tot oorlog leidt, is moeilijk te voorspellen, zegt Coppens. 'Al denk ik niet dat China een oorlog zal beginnen puur wegens Pelosi. China wil in de eerste plaats duidelijk maken dat dit zijn territorium is en dat de VS dat moeten respecteren.'

Het bezoek van Pelosi duwt de relaties tussen China en de Verenigde Staten naar een nieuw dieptepunt. 'En de banden waren al slecht', zegt Coppens. 'China voelt zich bedreigd door de militaire alliantie van de VS met Australië, India en Japan. De wapenleveringen aan Taiwan zijn in een stroomversnelling gekomen en het militair arsenaal in Japan wordt uitgebouwd. Dat geeft China het gevoel dat de NAVO, geleid door de VS, haar pijlen op Azië richt. Peking reageert met nog meer militaire opbouw. Het bezoek van Pelosi komt bovenop die bestaande spanningen.'

Tussentijdse verkiezingen

Er valt iets te zeggen voor Pelosi's kritiek op mensenrechtenschendingen en gebrek aan democratie in China. Maar haar bezoek aan Taiwan lijkt vooral tot voorspelbare escalatie en spanning in de regio te leiden.

De vraag is wat Pelosi denkt te winnen. In verschillende analyses in Amerikaanse media wordt gekeken naar de tussentijdse verkiezingen in november 2022. Anti-Chinaretoriek valt zowel bij de Democraten als bij de Republikeinen over het algemeen goed. 'Ook de Chinezen zien het als een politieke stunt', zegt Coppens. 'Maar stel je voor dat straks per ongeluk wordt geschoten of een vliegtuig te ver in andermans luchtruim vliegt ... Er hoeft niet veel te gebeuren om dit uit de hand te doen lopen.'