EU-akkoord tempert macht van Meta, Google en co.

De Europese Unie (EU) stelt paal en perk aan machtsmisbruik van grote digitale bedrijven als Meta of Google. Vertegenwoordigers van de EU-lidstaten en het Europees Parlement zijn het donderdagnacht eens geworden over de digitalemarktenwet (DMA). De nieuwe regels gaan volgens eurocommissaris Margrethe Vestager in oktober in.

De digitalemarktenwet wil een einde maken aan de Wilde Westen-praktijken van de grote techbedrijven. Big tech krijgt in Europa verplichtingen opgelegd en kan gestraft worden voor machtsmisbruik of oneerlijke handelspraktijken.

De wetgeving is ruim geformuleerd, met het oog op een brede bescherming van de markt. Maar de DMA voorziet ook in concrete eisen voor techbedrijven. Ze schrijft voor dat grote platformen interoperabel moeten zijn. Ze moeten kleinere spelers met gelijkaardige diensten toelaten. Diensten die niet interoperabel zijn met kleinere spelers gaan in de fout. Concreet betekent dat in principe dat je via bijvoorbeeld WhatsApp ook andere berichtendiensten moet kunnen bereiken, en niet alleen andere WhatsApp-gebruikers.

De wetgeving voorziet ook in een recht om te deïnstalleren, wat consumenten meer keuzes moet geven over de invulling van hun smartphone. Vandaag worden smartphones geleverd met vooraf geïnstalleerde apps die je niet kan verwijderen. Daardoor word je naar bepaalde diensten geloodst. De wet wil gebruikers gemakkelijker laten kiezen welke browser of e-maildienst ze bijvoorbeeld installeren.

De DMA maakt ook een einde aan self-preferencing. Vandaag hebben grote techbedrijven de neiging hun eigen producten en diensten naar voren te schuiven als je hun platformen gebruikt. Google plaatst bij zoekresultaten zijn eigen producten bovenaan. Daar komt een einde aan, als het aan de EU ligt.

Data

Wie adverteert op een groot techplatform moet straks zelf het bereik en de prestatie kunnen controleren, niet alleen via de tools van de betreffende techspeler. Bedrijven die zaken doen via een groot platform, krijgen door de DMA de toegang tot de data die ze genereren voor het platform. Wie bijvoorbeeld een product verkoopt via Amazon versterkt daarmee niet alleen de data-analisten van Amazon, maar kan er ook zelf mee aan de slag. Het gebruik van persoonlijke gegevens voor doelgerichte advertenties vereist expliciete toestemming.

Poortwachters

De wet is gericht tegen de grote digitale spelers die een sleutelpositie innemen op de markt, zoals browsers of digitale assistenten. De digitalemarktenwet noemt die spelers poortwachters.

Om te bepalen of een techbedrijf een poortwachter is, zijn duidelijke criteria vastgelegd. Het moet maandelijks minstens 45 miljoen eindgebruikers in de EU hebben en jaarlijks minstens 10.000 zakelijke gebruikers. De beurswaarde van moederbedrijven moet minstens 75 miljard euro bedragen, of een jaaromzet van 7,5 miljard euro halen.

Tanden

De boetes kunnen oplopen tot 10 procent van de wereldwijde jaaromzet, en tot 20 procent bij herhaalde inbreuken. Vanaf nu moeten digitale bedrijven aantonen dat ze eerlijk concurreren op het internet, benadrukt Andreas Schwab (EVP), de rapporteur van het Europarlement. 'Onder druk van het Europees Parlement krijgt de Digital Markets Act tanden om het monopolie van 's werelds grootste technologiebedrijven te doorbreken. De grootste techbedrijven zullen kleinere spelers niet meer uit de markt kunnen duwen en concurrentie in de kiem smoren,' zegt Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V).

De Franse staatssecretaris voor digitalisering, Cédric O, die het triloogoverleg tussen de wetgevende EU-instellingen voorzat, noemt het de 'belangrijkste economische wetgeving van de voorbije decennia'. Dat ook Europees commissaris Thierry Breton en vicevoorzitter voor digitalisering en concurentie Margrethe Vestager elke triloog persoonlijk bijwoonden, toont het belang van de techwetgeving.

Het overleg over de digitaledienstenwet of DSA verloopt moeizamer. De digitaledienstenwet legt tussenpersonen op het internet, veelal onlineplatformen, nieuwe verplichtingen op voor de inhoud die ze hosten.