Duitse industrie snakt naar water
Na een van de droogste aprilmaanden ooit is het waterpeil van de Rijn alarmerend gezakt. Zonder extra regen kan de belangrijkste levensader van de Duitse economie dit jaar opnieuw droog komen te staan.
Terwijl de Duitse industrie zich opmaakt om zich van de coronalockdown te ontdoen dreigt alweer een nieuwe tegenslag. Door de droogte staat de Rijn uitzonderlijk laag voor de tijd van het jaar. Sommige schepen kunnen daardoor nog met maximaal de helft van hun gebruikelijke lading varen, en dan moet de zomer nog komen. Als in de komende weken niet meer regen valt, dreigt opnieuw de situatie van in het najaar van 2018. Door het erg lage waterpeil kwam de belangrijkste levensader van de Duitse economie toen tot stilstand. Fabrieken raakten niet meer bevoorraad en moesten noodgedwongen de deuren sluiten.
Normaal is april een van de natste maanden, maar deze keer bleven de voorjaarsbuien uit. Duitsland kende de op twee na droogste april sinds de start van de metingen in 1881. De Rijn ligt er dan ook uitzonderlijk dor bij, met waterniveaus die zakten naar hun laagste aprilpunt in tien jaar.
Door de opwarming van de aarde krimpen de Alpengletsjers. In het voorjaar stroomt daardoor minder smeltwater de rivier in en verliest de Rijn een belangrijke buffer.
De impact valt niet te onderschatten. Voor de Duitse industrie is de rivier een cruciale aanvoerlijn. Grote chemie-, staal en industriebedrijven maar ook vele kmo’s zijn ervan afhankelijk voor hun toelevering en om hun goederen tot bij de klanten te kunnen verschepen. De Rijn ontspringt in de Zwitserse Alpen en loopt over een traject van 1.300 kilometer langs de grootste Europese industriezones tot aan de monding in Rotterdam. Hij geldt als een van de belangrijkste toegangswegen voor goederen, gaande van staal en kolen tot olie en chemicaliën. Ook voor transport van en naar de Antwerpse en de Gentse haven vormt de Rijn een essentiële schakel die verschillende Belgische bedrijven draaiende houdt.
30 centimeter
In Kaub, het voornaamste knelpunt voor het vrachtvervoer, zakte het waterpeil deze week tot 114 centimeter. Dat is een kwart lager dan in april vorig jaar en nog maar de helft van het waterniveau in het dramajaar 2018. Na de zomer zakte het water er toen tot amper 30 centimeter. Tankstations vielen zonder brandstof, fabrieken werden stilgelegd of kregen hun goederen niet meer getransporteerd, stroomcentrales zaten zonder kolen en chemische installaties moesten worden uitgezet omdat ze niet meer voldoende koelwater uit de rivier konden pompen. De droogte leidde ertoe dat de groei in de grootste economie van Europa stilviel.
Dat scenario kan zich herhalen. 'Tenzij we in mei meer regenval dan normaal krijgen, gaan we alweer een jaar tegemoet met serieuze droogte’, zei de topman van de Duitse weerdienst aan het persagentschap Bloomberg. Toch is er nog geen reden tot paniek. Het waterpeil is weliswaar laag voor de tijd van het jaar, maar een paar weken forse regen in de Alpen en Zuidwest-Duitsland kan veel goedmaken.
Overleven
Ook vorig jaar ontstond ongerustheid in de zomermaanden. Premal Desai, de topman van het staalbedrijf Thyssenkrupp, noemde het toen ‘een kwestie van overleven’ voor zijn bedrijf. Andere grote spelers zoals de oliereus Shell en de chemiegroep BASF reserveerden vorige zomer extra trein- en vrachttransport, kochten kleinere boten met minder diepgang en anticipeerden door extra magazijnen in te zetten en die vol te laden om periodes met bevoorradingsproblemen te kunnen overbruggen.
Achteraf bleken die maatregelen niet echt nodig en kwam er net op tijd extra regen om de situatie weer recht te trekken. De droogte wordt voor Duitse industriebedrijven almaar meer een structureel fenomeen om rekening mee te houden. Door de opwarming van de aarde krimpen de Alpengletsjers. In het voorjaar stroomt daardoor minder smeltwater de rivier in. De Rijn verliest zo een belangrijke buffer en wordt steeds afhankelijker van de regenval om de droge zomermaanden door te komen. De verwachting is dan ook dat het waterpeil de komende jaren nog regelmatig tot de huidige alarmniveaus zal dalen.
Belemmering voor herstel economie
‘Het is al het derde jaar op rij dat de droogte een risico vormt, maar het is de eerste keer dat het probleem zich al in het voorjaar zo sterk manifesteert’, zegt Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland. ‘Voorlopig is het nog niet sterk voelbaar, maar er zijn nu al voorspellingen die aangeven dat we een bloedhete en droge zomer kunnen krijgen. Dan kan het niveau van de Rijn een probleem worden dat bovenop de lockdown komt. Net wanneer de coronamaatregelen afgezwakt worden, krijg je dan logistieke problemen met bedrijven die niet meer kunnen leveren. Voor het Duitse herstel kan dat een grote belemmering worden.’
Ondernemingen zijn zich bewust van het risico, maar in de coronacrisis hebben ze acutere problemen aan het hoofd. ‘Er komt veel op hen af. Het is nu niet het moment om hun toeleveringsketen te herbekijken’, zegt Brzeski. ‘Uiteindelijk zullen ze op zoek moeten naar alternatieven zoals treinen en vrachttransport. Door de klimaatverandering zal het droogteprobleem onvermijdelijk blijven terugkomen. We zullen zien hoe bedrijven daarop anticiperen.’
Meest gelezen
- 1 Installateurs digitale meter botsen op 37.000 gesloten deuren
- 2 Vakbonden schreeuwen moord en brand over 'pensioenroof', maar kloppen hun grieven ook?
- 3 Hogere lonen krijgen uitzicht op hoger wettelijk pensioen
- 4 Prijskloof tussen woningen met epc-score A en F stijgt fors
- 5 Autosalon herrijst uit zijn as met vertrouwd kortingenfestival