Gemeenten investeren minder en trager

Doorgaans merkt u in uw gemeente aan het aantal door bouwvakkers opgebroken straten dat de lokale verkiezingen op komst zijn, maar een jaar voor de lokale verkiezingen van 2018 is dat fenomeen minder voelbaar dan vroeger. Gemeenten investeren minder dan zes jaar geleden, blijkt uit data van de Vlaamse overheid, Belfius en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).

De gemeenten, provincies, OCMW’s, lokale politiezones en hulpverleningszones zijn van plan dit jaar 566 euro per Vlaming te investeren. Dat is slechts 3,7 procent meer dan vorig jaar en ver beneden de traditionele piek. Normaal hadden we op dit moment een opstoot van 10 tot 20 procent moeten zien, leren data van Belfius.

Bovendien investeerden de Vlaamse lokale besturen de voorbije drie jaar al minder dan in de vergelijkbare periode in de vorige legislatuur, zegt Jan Leroy van de VVSG. Wel merkt hij op dat er geen volledig zicht is op wat de gemeenten doen via autonome gemeentebedrijven of publiek-private samenwerking, wat het beeld enigszins kan verstoren.

Toch is er wel degelijk een investeringsprobleem, want de kans is groot dat van die 566 euro per inwoner op het einde van het jaar maar een kleine 350 euro echt is uitgegeven. Jaarlijks voeren gemeenten 40 tot 50 procent van hun geplande investeringen niet uit. Het Vlaams-Brabantse Steenokkerzeel, het Oost-Vlaamse Zelzate en het Limburgse Lanaken zijn enkele van de 35 Vlaamse gemeenten die volgens de Vlaamse data de voorbije jaren minder dan een derde van hun aanvankelijke plannen ook effectief konden uitvoeren.

Hoe komt dat? Kurt Ryon, de N-VA-burgemeester van Steenokkerzeel, wijt dat aan een cocktail van redenen: de overmoed van een nieuwe bestuursploeg, de tijd die nodig is voor inspraak en klachten van buurtbewoners, politici die beloftes tot samenwerken niet altijd nakomen, budgettaire problemen, te weinig personeel en te grote rompslomp voor vergunningen.

Administratieve rompslomp

Volgens Leroy spelen er inderdaad veel dingen - er is ook leergeld betaald voor het nieuwe boekhoudsysteem van de Vlaamse overheid - maar is de rompslomp de belangrijkste oorzaak van de vertraging. ‘Een gemeente die fietspaden wil aanleggen, moet daarvoor al snel tientallen onteigeningen van kleine stukjes grond doen. Het is voldoende dat een van de eigenaars het been stijf houdt om alles maanden tot jaren te vertragen.’

‘Voor de aanleg van riolen zijn gemeenten dan weer aangewezen op Vlaamse subsidies’, vervolgt Leroy. ‘Het lukt jammer genoeg niet altijd om de gemeentelijke en de Vlaamse planning op elkaar af te stemmen, waardoor fondsen op elkaar liggen te wachten.’

Open VLD’er Marino Keulen, burgemeester van Lanaken, beaamt: ‘Je krijgt een rioleringsdossier waarover in de gemeenteraad én in het Vlaams Gewest een politieke consensus moet worden bereikt op dit moment in minder dan zes jaar niet rond.’ Dat ook in Lanaken drie grote investeringsdossiers vertraging oplopen, komt omdat ze gaan over gewestwegen en over een sneltram waar De Lijn mee beslist, zegt Keulen.

Lange procedures

Ook de liberale burgemeester van Zelzate, Frank Bruggeman, klaagt over de lange procedures. ‘Het heeft ons vijf jaar gekost om in onze gemeente een straat naast een school om te bouwen tot een klein woonerf’, zegt hij. ‘Dat betekent dat een gemeentebestuur zich moet haasten om iets binnen een legislatuur rond te krijgen. We moeten echt naar een eenvoudiger systeem. Een gemeente wordt bestraft voor goed bestuur.’

Het gevolg is dat de Vlaamse gemeenten hun investeringen noodgedwongen ‘doorrollen’ naar de volgende jaren. Ryon merkt op dat in Steenokkerzeel dit en volgend jaar investeringen starten in een school, een Chiro-lokaal, een speelpleinwerking en assistentiewoningen.

Uiteraard zijn er ook financiële zorgen. In Zelzate werd de renovatie van een busplein afgeblazen omdat de kosten veel hoger dan geraamd uitvielen, zegt burgemeester Frank Bruggeman (VLD-SD).

Dat de budgetten strak zijn, blijkt ook uit het feit dat de Vlaamse gemeenten dit jaar gemiddeld de belastingen licht optrekken, in plaats van naar de kiezer te trekken met een fiscaal cadeautje.

Dinsdag: De schuldenberg achter stedelijke successen als Mechelen