1 op 5 werkzoekenden daagt niet op bij afspraak met VDAB

Een op de vijf werkzoekenden bij de VDAB komt niet opdagen als ze een afspraak hebben met een bemiddelaar van de arbeidsdienst. Dat blijkt uit cijfers die Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open VLD) opvroeg bij minister van Werk Jo Brouns (CD&V).

Een derde van de werkzoekenden die de afspraak mist, blijkt geen geldige reden te hebben, zoals ziekte, omdat ze al een job hebben gevonden of een opleiding volgen. 'Na een aangetekende herinnering komt 60 procent niet opdagen, in grote mate zonder geldige reden. Dat kunnen we niet aanvaarden', zegt Ongena. 'Wie een werkloosheidsuitkering krijgt, moet inspanningen doen om weer aan de slag te gaan.'

Een verklaring voor dat hoge cijfer ziet Sonja Teughels, arbeidsmarktexpert bij de werkgeversorganisatie Voka, in de werkloosheidsuitkering die in België onbeperkt is in de tijd. 'Veel werkzoekenden beseffen daardoor niet dat het recht van een uitkering gepaard gaat met de plicht een job te zoeken. Er bestaat al heel lang een groep die pertinent weigert mails, brieven en telefoons te beantwoorden of te komen opdagen', zegt Teughels, die bestuurder is bij de VDAB.

Sancties

De VDAB kan de werkzoekenden een sanctie, zoals een tijdelijke vermindering van de werkloosheidsuitkering, opleggen. In 2022 greep de arbeidsbemiddelaar meer terug naar sancties dan vorig jaar. In 2021 werden 16.140 ongeldig afwezig werkzoekenden doorgestuurd naar de controledienst. In de eerste helft van dit jaar waren dat er 11.008.

Een op de drie kreeg effectief een sanctie opgelegd. 'Het is goed dat bemiddelaars nu strenger optreden. Op een moment dat zoveel vacatures openstaan, is het onaanvaardbaar dat een werkzoekende onvoldoende inspanningen zou leveren om een nieuwe, gepaste job te vinden', zegt Ongena.

Ook Teughels vindt de toegenomen sancties positief, al wijst ze erop dat het vaak om een verwittiging gaat en niet zozeer over een ingreep op de werkloosheidsuitkering. Het bepalen van de sancties is federale bevoegdheid en dus moet de VDAB 'roeien met de riemen die hij heeft'.

Aanklampend

Het sanctiebeleid toont dat de VDAB weinig aanklampend te werk gaat met zijn werkzoekenden, vindt Teughels. 'Wat me frappeert, is dat er niet meer dossiers zijn van mensen die jobs of opleidingen weigeren. Een bemiddelingsinstantie brengt vraag en aanbod samen en moet daarin sturen. Je zou dus meer discussie verwachten tussen de werkzoekende en de VDAB over welke jobs of opleidingen geschikt zijn. Dat is te weinig het geval, wat wijst op een te passieve organisatie.'

Uit cijfers van parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V) blijkt dat 20 procent van de dossiers voor de controledienst - die beslist over sancties - worden opgestart omdat iemand niet actief op zoek gaat naar werk. 'Het is nochtans cruciaal dat de bemiddelaar erop toeziet dat de werkzoekende voldoende inspanningen levert, en dat de bemiddelaar de werkzoekende ook voldoende en duidelijke opdrachten geeft.'

De kritiek lijkt te wringen met de werkloosheidscijfers, die al een tijd dalen. In oktober waren er 3.000 werkzoekenden minder dan een jaar eerder. Maar de analyse bij arbeidseconomen is dat de output in tijden van grote personeelskrapte ondermaats is. Vier op de tien werkzoekenden bij de VDAB heeft na een jaar nog geen werk.