Vanavond cruciaal overleg in machtsstrijd tussen Vandenbroucke en artsen

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) en de artsenbonden houden maandagavond crisisoverleg. Dat volgt uit het dreigement van de grootste bond BVAS om het akkoord tussen artsen, ziekenfondsen en overheid over het gezondheidsbudget - 35,3 miljard euro in 2023 - op te blazen.

Het BVAS is boos over een eenzijdige demarche van de minister. Vandenbroucke joeg de artsen op stang met een verbod om nog ereloonsupplementen (een bijkomende vergoeding bovenop het klassieke honorarium) te vragen aan financieel zwakkere patiënten voor zorg buiten klassieke of daghospitalisatie om.

Het akkoord over het gezondheidsbudget is voor de patiënten van groot belang. Het biedt tariefzekerheid. Zonder mogen artsen in theorie vragen wat ze willen. Al klinkt dat menig weldenkend arts zijn patiënt niet als pasmunt zal inzetten in de onenigheid met de minister.

Klein deel van geheel

Het is opmerkelijk dat het BVAS moord en brand schreeuwt over een relatief klein deel van het geheel. Het gaat over een beperkt aantal gespecialiseerde behandelingen voor mensen met verhoogde tegemoetkoming. Die groep vormt nog geen vijfde van het Belgische patiëntenbestand. Niemand, ook het BVAS niet, kant zich tegen de filosofie dat de zorg voor de financieel meest kwetsbaren toegankelijk en betaalbaar moet blijven.

'Toch is een rode lijn overschreden', zegt BVAS-voorzitter Johan Blanckaert. 'Vandenbroucke legt zijn beslissing ook op aan gedeconventioneerde artsen (die zich niet houden aan de tariefakkoorden). Dat is in strijd met de artsenvrijheid.'

Doel van Vandenbroucke is duidelijk. Hij pusht de artsen om zich toch aan te sluiten en de kost voor patiënten betaalbaar te houden. Johan Blanckaert: 'De minister zegt er wel niet bij dat veel artsen buiten de tariefakkoorden blijven omdat ze anders niet uit de kosten raken. Dat komt door ongelijke financiering. Als een oogarts in het ziekenhuis opereert, krijgt zijn ziekenhuis ook overheidsgeld voor het operatiekwartier, medische apparatuur en de verpleging. Bij operatie in de privépraktijk moet de arts alles van zijn eigen honorarium betalen.'

Grotere machtsstrijd

De uitleg geeft bloot dat het gebrul over veel meer gaat dan de weliswaar legitieme discussie rond minder bemiddelde patiënten. De kwestie is wapen in een veel grotere machtsstrijd. Die gaat al decennia over ereloonsupplementen, en artsen die de tariefakkoorden aan hun laars lappen maar waarbij hun patiënten toch terugbetaling krijgen van de overheid. Op dit moment zijn volgens cijfers van de dienst voor ziekte-uitkeringen RIZIV 7 procent van de huisartsen in dat geval en 16 procent van de specialisten.

Finaal gaat het over een historisch slagveld rond de vrijheid van artsen om mee te wikken en beschikken over de manier waarop onze gezondheidszorg geregeld is. De overheid wil knippen in die vrijheid omdat het bestaande systeem leidt tot overconsumptie - meer behandelen betekent meer geld. De artsen staan sterk omdat ze via afdrachten op hun inkomsten instaan voor een belangrijk stuk van de financiering van ziekenhuizen.

Blauwdruk van hervorming

De overheid broedt op een hervorming van werking en financiering. Het bestaande model botst door scheeftrekkingen, vergrijzing en de kosten van technologisering van geneeskunde op zijn limieten. De overheid wil de geldstromen transparanter en meer direct via de ziekenhuizen laten verlopen. Dat botst op weerstand van de artsen. Volgens insiders is het supplementenverbod voor kwetsbare patiënten ook een test van Vandenrboucke hoe ver hij kon gaan met de artsen.

Vandenbroucke kwam begin vorig jaar met een blauwdruk van hervorming. Hoe de financiering - een technisch complex ding - er moet gaan uitzien, wordt nog bestudeerd. Vandenbroucke plant een voorstel tegen het einde van de legislatuur in 2024. Praktische uitwerking is voor de volgende regering. Tegelijk trok Vandenbroucke delen van de hervorming - een werk dat volgens de minister tot een decennium kan duren op gang.

Vorige week kondigde Vandenbroucke nog een hervorming aan om ziekenhuizen voor honderden aandoeningen te pushen richting meer dagopname in plaats van de klassiek hospitalisatie. In de communicatie daarover is door het kabinet-Vandenbroucke nog eens prominent onderstreept dat het federale budget voor ziekenhuizen dit jaar met 1,22 miljard euro stijgt tegenover 2022. 'In vergelijking met 2019 gaat het om een verhoging met meer dan 3 miljard euro', luidt het.

Defecte P-trein

Daarmee is Vandenbroucke het fysieke uithangbord van wat zijn voorzitter Conner Rousseau politiek in de markt zet. Terwijl Vivaldi voort boemelt als een defecte P-trein, trekt Vandenbroucke zich weinig aan van het interne geruzie en duwt hij er dossiers door.

Maar dat botst dus ook op weerstand. 'Door eenzijdig te morrelen aan de supplementen licht hij één onderdeel uit de hervormingsoperatie. Die werven zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en alleen een coherente aanpak kan tot resultaten leiden. Door de supplementen uit dit geheel te lichten, hypothekeert hij het hele hervormingsproject', stelt het BVAS.

Vandenbroucke wordt verweten aan saucissonering te doen en er de voor hem ideologische lekkere brokken uit te lichten. De vrees bij het BVAS is dat hij de artsen voor voldongen feiten gaat zetten door nu al delen van het grote akkoord een richting uit te sturen. 'Dergelijke aanpak dreigt toch wel een aantal onevenwichten te creëren in een algemeen kader dat in principe de juiste weg is', stelt Margot Cloet van de Vlaamse zieken- en rusthuizenkoepel Zorgnet-Icuro.