Zomer van de laatste kans voor Vivaldi

‘Vivaldi is tot mooie dingen in staat. Maar er is nood aan een groot akkoord. Daarvoor kijk ik een beetje naar de premier. Hij moet uit zijn schulp komen.’ Groen-fractieleider Wouter De Vriendt breidde zondag in 'De zevende dag' een vervolg aan het offensief dat de groene familie sinds het uitstellen van de kernuitstap voert en dat door Kristof Calvo in gang werd gezet met een pleidooi voor een update van het regeerakkoord.

De Vriendt wist dat hij geen risico liep met die boodschap. Vrijdag al was premier Alexander De Croo (Open VLD) met een nota naar het kernkabinet getrokken met de agenda voor de komende maanden en de ambitie om nog grote akkoorden te sluiten. De woordvoerder van de premier benadrukt dat hij zoiets al meermaals heeft gedaan. Maar het valt niet te ontkennen dat zoiets telkens gebeurt na een periode waarin de coalitie zo weinig productief is dat de speculaties over een vroegtijdig einde de debatten beginnen te overheersen. De vorige keer dat de liberaal zo’n agenda voorstelde, was nadat het kernkabinet de pensioenplannen van bevoegd minister Karine Lalieux (PS) in de krant had moeten lezen.

Ook deze maand was het de PS die de alarmbellen deed afgaan, toen vicepremier Pierre-Yves Dermagne naast zijn voorzitter Paul Magnette ging zitten om samen een koopkrachtplan van 6,5 miljard euro voor te stellen, dat heel veel weg heeft van een verkiezingspamflet. Even kenschetsend voor de malaise was de poging van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) een verbod op gokreclame door te duwen zonder de steun van zijn Franstalige zusterpartij MR. Een poging van de premier om een deal te maken rond het nakomen van de NAVO-norm voor defensie-uitgaven (2 procent van het bruto binnenlands product), botste dan weer op een groen njet.

Veel tijd om zich te herpakken is er niet meer. Als de regering in het voorjaar van 2023 al niet valt over de loononderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers, resten in principe nog twee jaar tot de volgende verkiezingen. Maar met partijen die vechten voor hun overleven, valt te verwachten dat bij de begrotingsopmaak van oktober 2023 al niets ernstigs meer mogelijk zal zijn. Dus moet het in principe deze zomer gebeuren.

Koopkracht

In de nota van De Croo is sprake van zeven grote werven waarin ofwel vlak voor ofwel vlak na de zomer knopen moeten worden doorgehakt. Halfweg juni levert het expertenteam rond koopkracht en concurrentiekracht zijn eerste aanbevelingen af. Nog voor de vakantie wil de regering de aanbevelingen omzetten in maatregelen. Ook de verlenging van de heersende energiemaatregelen - de lagere btw op elektriciteit en gas en het sociaal tarief - komt op tafel. Het belooft een lastig debat te worden, met linkse partijen die vermogensbelastingen voorstellen om de lagere middenklasse extra middelen te geven versus liberalen die de energiefactuur van de bedrijven ook willen drukken.

Eind juni zouden ook de onderhandelingen met Engie over de verlenging van de jongste twee kerncentrales en de ontmanteling van de andere vijf reactoren gefinaliseerd moeten worden. Maar volgens Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet verlopen die ‘ronduit slecht’. Tegen 21 juli wil Vivaldi landen met de pensioenhervorming. Diezelfde - erg ruime - deadline legt De Croo zichzelf ook op voor het finaliseren van de arbeidsdeal. Nadat de sociale partners niet tot een akkoord waren gekomen, wilden de liberalen snel doorduwen, maar de PS wil rekening houden met de opmerkingen.

De Croo wil ook de malaise bij het gerecht en de politie stoppen. Boven op de 500 miljoen extra in het regeerakkoord is er niet veel ruimte. Het zal dus van efficiëntiewinsten moeten komen, bijvoorbeeld via minder politiezones. In de nota blijft de premier ook vasthouden aan de 2 procentnorm voor defensie. Maandagavond werd het thema besproken op het kernkabinet, maar een doorbraak kwam er niet. ’s Middags had Groen al laten weten dat het niet zou inbinden. De gesprekken gaan voort en intussen wordt het Star-plan van minister van Defensie Ludi­vine Dedonder (PS) - om 1,54 procent van het bbp in defensie te investeren - uitgerold.

Begroting zonder druk

De begrotingswerf wil De Croo al halfweg juni aanvatten. De bedoeling is voor de zomer na te gaan of de vaste inspanning van 0,2 procent bbp op schema zit. Na de zomer worden dan maatregelen gezocht ter waarde van 0,2 procent bbp.

Dat de Europese Commissie zopas beslist heeft ook in 2023 de ontsnappingsclausule toe te passen die in het leven werd geroepen vanwege corona, maakt het makkelijker om tot een akkoord te komen met zeven partijen. Dat elke externe druk wegvalt, betekent echter dat deze legislatuur geen ernstige sanering meer verwacht moet worden.

Wat niet in de lijst van De Croo staat, is de fiscale hervorming. Nochtans koestert minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) plannen om al voor de zomer het werk van een expertenteam onder leiding van professor Mark Delanote (UGent) openbaar te maken.