Koninklijke Schenking kocht gronden uit corruptiezaak

We onderzochten niet alleen de 7.530 hectare vastgoed die de Koninklijke Schenking vandaag bezit, we namen ook alle eigendommen onder de loep die de voorbije jaren zijn verkocht. Tussen alle percelen die de Schenking verkocht, vonden we ook deze: ‘De Panne: verkoop, bij akte van 13 juli 2004, van de bouwgronden in de verkaveling Westhoek, 3,13 hectare’, lezen we in de inventaris.

Voor wie de streek en haar geschiedenis niet goed kent, lijkt er op het eerste gezicht geen vuiltje aan de lucht met die bouwgronden. Maar de Westhoek was ooit een van de mooiste duingebieden van onze kust. Het was zelfs het allereerste gebied dat in de jaren 30 bescherming kreeg als waardevol landschap. Tot de voormalige burgemeester van De Panne, wijlen Raf Versteele, besloot er in de jaren 70 een wijk met luxevilla’s van te maken, verspreid over 100 hectare natuurgebied vlak bij het strand, langs ruim een kilometer kustlijn.

Vandaag zou dat niet meer kunnen, maar ondanks protest van milieubewegingen - in 1972 was er zelfs een nationale betoging - kreeg de burgemeester zijn zin en gaf een Koninklijk Besluit in juli 1970 groen licht voor de verkaveling. Op de 100 hectare kwamen tal van buildings en villa’s.

In april 1979 barstte ook nog een corruptieschandaal los rond de controversiële verkaveling in De Panne. De betrokken notaris, Marc Simpelaere, werd aangehouden. Alle contacten tussen de burgemeester en geïnteresseerde kopers waren via hem, als bemiddelaar, verlopen. Bijna alle aktes waren ook door hem verleden als notaris. Al gauw ontdekten de speurders dat er smeergeld in het spel was. Zowel de aannemers als de transportfirma’s bleken miljoenen Belgische franken aan steekpenningen te hebben betaald.

Steekpenningen

Uiteindelijk belandden twaalf mensen op de beklaagdenbank, onder wie notaris Simpelaere en burgemeester Versteele. De notaris werd veroordeeld voor corruptie, maar kwam weg met 1 maand cel met uitstel. Versteele, die ook even CVP-senator was en goede relaties had met de CVP-tenoren uit die tijd, werd veroordeeld tot 30 maanden cel, waarvan twaalf maanden effectief. Volgens het hof van beroep stroomden steekpenningen in alle richtingen: via commissies, percentages op contracten en erelonen, overfacturaties...

Eerste vraag: hoe konden die gronden in het bezit komen van de Koninklijke Schenking? Want de Schenking gaat al terug tot 1900, toen koning Leopold II besloot zijn immense patrimonium van bossen, parken, gronden en gebouwen te ‘schenken’ aan de Staat. Daarvoor moest een unieke constructie worden bedacht, de Koninklijk Schenking, die vanaf 1930 als een zelfbedruipende instelling alle eigendommen moest beheren. Maar de gronden in De Panne zaten dus niet bij de schenking door Leopold II.

In een artikel dat in juli 2006 verscheen in De Morgen stond al te lezen dat destijds een ‘gerucht’ de ronde deed dat de koninklijke familie de eerste villa op de nieuwe verkaveling mocht kopen, om interesse te wekken bij andere kopers. De krant citeerde een toenmalige verantwoordelijke voor de natuurreservaten aan de kust. ‘Of er iets van aan is, hebben we nooit geweten. Maar het illustreert wel hoe het allemaal werd gespeeld. Achteraf bleek het een manier om de prijzen van de percelen op te drijven. Naar het schijnt heeft de promotor het Hof een perceel cadeau willen doen, maar het Hof zou hebben geweigerd’, getuigde de man in de krant.

De inventaris die wij in handen kregen voor ons onderzoek naar de Koninklijke Schenking laat er geen twijfel over bestaan: de Koninklijke Schenking heeft in juli 2004 wel degelijk bouwgronden in de Westhoekverkaveling verkocht.

Voor hoeveel geld die gronden zijn verkocht, vonden we terug in een oud parlementair antwoord dat Jan Jambon nog als parlementslid kreeg in 2008 van de minister van Financiën: ‘te De Panne: gronden in de verkaveling Westhoek, verkocht bij akte van 13 juli 2004, voor de som van 1.052.556,12 euro’. Wij deden ook navraag bij het Agentschap voor Natuur en Bos, waar ze in hun archieven iets anders terugvonden: een voorloper van het agentschap zou de kustduinen hebben gekocht van de Schenking voor 85.363,37 euro.

Uitzonderlijk

De hamvraag is niet in welke omstandigheden de gronden zijn verkocht, maar hoe de Schenking aan die controversiële gronden is gekomen. Het is op zich al opmerkelijk dat de Schenking gronden kocht. Aankopen gebeurden maar uitzonderlijk en alleen om bestaande eigendommen beter te structureren.

We kregen van de Koninklijke Schenking geen details over de omstandigheden waarin de verkoop is gebeurd. Het antwoord van de gedelegeerd bestuurder van de instelling, Philippe Lens, is kort: ‘Volgens de eigendomstitel is de Koninklijke Schenking ervan eigenares geworden ingevolge een akte van aankoop verleden voor notaris Simpelere (sic) te De Panne op 17 juni 1974.’

De datum is wel opmerkelijk omdat in 1974 de Raad van State nog niet eens had beslist over verzoekschriften die onder andere de Bond Beter Leefmilieu had ingediend tegen de bouwwerken in De Panne.

Het roept nog veel vragen op die we niet beantwoord kregen. Is de Koninklijke Schenking effectief gebruikt om bouwgronden van dubieuze origine te kopen? Hoe is de transactie in De Panne ooit mogelijk geweest? Wie gaf er zijn toestemming voor? Was het een cadeau van de ontwikkelaar? Was de koninklijke familie op de hoogte? En is de Koninklijke Schenking rechtmatig gebruikt om de gronden in De Panne aan te kopen?

De transactie lijkt in elk geval veraf te liggen van de oorspronkelijke voorwaarden waaronder het parlement in augustus 1901 instemde met de schenking door koning Leopold II.