Cordon sanitaire rond Vlaams Belang voor het eerst doorbroken in Ranst

Een week na de gemeenteraadsverkiezingen weten zowat 200 Vlaamse gemeenten wie de komende zes jaar lokaal de plak zal zwaaien. In driekwart van die gemeenten kan de aftredende burgemeester zijn werk voortzetten. CD&V kreeg het vaakst het initiatiefrecht. Op heel wat plekken slaan de N-VA en Vooruit, soms aangevuld met de christendemocratische partij, de handen in elkaar.

Voor het eerst sneuvelt het cordon sanitaire tegen het Vlaams Belang op het lokale niveau. De Antwerpse gemeente Ranst tekent voor die primeur. Twee lokale partijen - PIT en Vrij Ranst - besloten zaterdag in zee te geen met de partij van Tom Van Grieken.

Vorige week zondag haalde PIT, de lijst van de voormalige liberale burgemeester Lode Hofmans, 9 van de 25 zetels. De partij deed zo beter dan de N-VA van aftredend burgemeester Johan De Ryck. Het Vlaams Belang haalde drie zetels binnen, een winst van één zetel. De nieuwe partij Vrij Ranst, waar eveneens liberalen op de lijst staan, was ook goed voor drie zetels.

De lijsttrekker van PIT is Bart Goris, die wellicht de burgemeesterssjerp mag dragen in de komende zes jaar. Het Vlaams Belang haalt één schepenmandaat binnen, dat door Christel Engelen uitgeoefend zal worden.

Veto's

De beslissing van PIT en Vrij Ranst om het cordon sanitaire te doorbreken veroorzaakte een schokgolf bij de andere partijen in de gemeente. 'Deze beslissing gaat in tegen de democratische waarden waarvoor onze gemeente staat', zei Luc Redig, aftredend Groen-schepen. Volgens hem was de 'machtshonger van sommigen zo groot dat het geen bezwaar vormde met een extreemrechtse partij in zee te gaan'.

Aftredend N-VA-burgemeester De Ryck verweet PIT, Vrij Ranst en het Vlaams Belang dan weer 'eerst de postjes verdeeld te hebben zonder dat al inhoudelijke duidelijkheid bestaat over een bestuursakkoord'. Zijn partij voerde afgelopen week ook gesprekken met PIT. Maar vlot verliepen die niet. Beide kampen stelden veto's tegen verkozenen van de andere partij, onder wie tegen De Ryck.

In een reactie zegt burgemeester in spe Goris dat hij ook met de N-VA gesproken heeft. 'Maar de deur ging daar al snel dicht. De partij kwam niet opdagen voor een afspraak en daarna namen verkozenen de telefoon ook niet meer op', klonk het. Tijdens overleg met Groen bleek de kloof tussen de twee partijen volgens Goris 'te diep'.

'Het Vlaams Belang stelde zich wel constructief op en in het lokale programma van die partij zitten enkele punten die overeenkomen met die van ons programma', ging de PIT-kopman zondag voort in het Radio 1-programma 'De ochtend'. Of hij getwijfeld heeft over het doorbreken van het cordon sanitaire? 'Ik ben het niet eens met alle nationale standpunten van die partij, maar de belangen van ons dorp wegen op tegen het doorbreken van het cordon', stelde Goris.

'Eerste dominosteentje'

De lokale fractie van het Vlaams Belang in Ranst zal over enkele maanden van naam veranderen in 'Ons Ranst'. Zij wil de komende zes jaar vooral inzetten op netheid en het wegwerken van het onveiligheidsgevoel in de gemeente dat er volgens haar heerst door de aanwezigheid van een asielcentrum.

Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken bestempelde het nieuws over het sneuvelen van het cordon sanitaire in Ranst zaterdagavond als 'historisch'. 'Exact tien jaar na mijn aantreden als voorzitter van het Vlaams Belang breken we officieel het ondemocratische cordon sanitaire', schreef hij op X.

In 'Het journaal' op VRT 1 voegde hij daar nog aan toe dat zijn partij ook in andere gemeenten aan de onderhandelingstafel zit. 'Hopelijk is Ranst het dominosteentje voor enkele andere gemeenten.'

In de aanloop naar de verkiezingen had Van Grieken opgeroepen om het cordon te breken. In Ninove haalde de partij, onder leiding van Guy D'haeseleer, op 13 oktober voor het eerst een volstrekte meerderheid. Tenzij fraude met volmachten nog roet in het eten gooit, is hij op weg om de eerste Vlaams Belang-burgemeester te worden in Vlaanderen.

CD&V en Open VLD

De ontwikkelingen in Ranst lokten snel reacties uit bij enkele traditionele partijen. CD&V liet vrijwel meteen weten enkele verkozenen van PIT die een lidkaart hebben van de christendemocratische partij te zullen uitsluiten uit haar rangen.

Volgens CD&V-voorzitter Sammy Mahdi is het cordon sanitaire niet gebroken. 'De bovenlokale partijen hebben duidelijk aangegeven dat ze niet in zee gaan met extreme partijen. Hun beslissing wordt niet gesteund door onze partijraad. Daarom hebben we hun lidkaart ingetrokken', zei hij in 'De zevende dag'. In 'VTM Nieuws' wees hij erop dat ze lid waren van CD&V Ranst, dat niet meer actief is.

Ook Open VLD gaat na of verkozenen van de partijen die in Ranst het cordon doorbreken aangesloten zijn bij de liberale partij. Als dat het geval is, verliezen ze hun lidkaart, aldus voorzitster Eva De Bleeker. 'Als Open VLD zijn we altijd duidelijk geweest over samenwerken met het Vlaams Belang: niet met ons', stelde ze.

'Onze statuten zijn daarover duidelijk. Ik heb de statutaire commissie al gevraagd om de procedure op te starten om alle leden van Vrij Ranst met een partijkaart van Open VLD uit de partij te zetten. Wij distantiëren ons van Vrij Ranst.'

Geen dijbreuk of kettingreactie

Dat zowel CD&V en Open VLD zo kordaat optreed is 'belangrijk' en 'hoopgevend' vindt Jos Geysels, die in 1989 als partijsecretaris van Agalev (nu Groen) de initiatiefnemer was van het cordon sanitaire. Dat het Vlaams Belang in Ranst toetreedt tot de meerderheid zal volgens hem niet leiden tot een dijkbreuk of een kettingreactie in andere gemeenten. Dat zei de ex-politicus zondag in 'De zevende Dag'.

Hij bracht in herinnering dat het cordon sanitaire een principieel statement is van een aantal partijen - destijds CVP, SP, PVV, de Volksunie en Agalev - om niet samen te werken en geen coalities te vormen met partijen die niet achter de grondvesten van de democratie staan.