Paleis der Natie | Paula D'Hondt, een vrouw van goede wil
Het Oost-Vlaamse Haaltert is woensdag het toneel van de staatsbegrafenis van Paula D’Hondt. Een terecht eerbetoon van de natie aan een bijzondere politica.
‘En wat gaat u doen voor Paula D’Hondt?’ Het was de haast gebiedende vraag van koning Boudewijn aan de toenmalige premier Wilfried Martens. Die had hem net de overheveling gemeld van Openbare Werken naar de gewesten, een gevolg van de staatshervorming van 1988. D’Hondt was minister van Openbare Werken in de laatste regering die Martens leidde. Niemand had haar bij de vorming van de regering gemeld dat haar ministerschap kortstondig zou zijn. Ze vond het vernederend dat de leiding van haar partij, de CVP, het niet nodig had gevonden haar vooraf in te lichten, evenmin als het ACW, de christelijke arbeidersbeweging die ze als geen ander had gediend.
Uiteindelijk bleek alleen koning Boudewijn bezorgd om de toekomst van de ongedwongen vrouw van goede wil. Martens, enigszins verrast door de vraag van de koning maar niet uit zijn lood geslagen, zei snel aan D’Hondt te denken als toekomstig Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid. Na enig aandringen van Martens en met de steun van Boudewijn heeft D’Hondt die functie aanvaard.
Het zou de moeite lonen in de huidige migratiecrisis het werk van het Koninklijk Commissariaat voor het Migrantenbeleid ter hand te nemen.
Zelfs in haar partij werd haar benoeming aanvankelijk als een schamele troostprijs afgedaan. ‘Hoongelach en scepsis’ was haar deel, volgens Jean-Luc Dehaene in zijn memoires. Er werd van haar niet eens verwacht dat ze die functie met ernst zou invullen. Zo vond Dehaene, die wel vaker botste met D’Hondt, dat commissariaat aanvankelijk maar niets. Dat pakte anders uit. De rapporten en aanbevelingen die D’Hondt met haar commissariaat afleverde, blijven waardevoller dan alles wat de stoet van ministers en staatssecretarissen voor Maatschappelijke Integratie en Migratie de voorbije decennia heeft bedacht. Het zou de moeite lonen in de huidige migratiecrisis haar werk opnieuw ter hand te nemen en te bekijken wat daarvan uiteindelijk werd gerealiseerd.
Boterhammen met Fabiola
Volgende week is de Oost-Vlaamse gemeente Haaltert het toneel van de ingetogen ceremonie van de staatsbegrafenis van D’Hondt. Het is een terecht eerbetoon aan een bijzondere politica, voor wie niet alleen Boudewijn een grote bewondering had opgevat. Met koningin Fabiola had ze een oprechte vriendschap. Haar buren in Kerksken, een deelgemeente van Haaltert, zagen soms een discrete auto met chauffeur wachten voor het huis van D’Hondt. Het was plaatselijk bekend dat de koningin, ook na de dood van Boudewijn, soms de boterhammen die ze in haar brooddoosje meedroeg, kwam opeten bij haar goede vriendin en dat tijdens urenlange babbelstonden.
Paula D’Hondt groeide op in Kerksken, onder de rook van Aalst. Dat was een toen nog armere streek met tal van ‘Walen’ en ‘Fransmans’, zo genoemd naargelang het oord waar ze gingen arbeiden: in de Waalse mijnen of in de Franse bietenvelden. Het is ook het enige dorp met een Titanic-monument. Dat werd opgericht voor de dorpsgenoten die ‘have en goed achterlieten om hun geluk te zoeken in den vreemde’ maar de dood vonden op zee aan boord van de Titanic. De White Star Line hield in die dagen kantoor in Denderhoutem, nu ook deel van Haaltert, waar tickets voor de overtocht naar Amerika werden verkocht. Vader D’Hondt, een spoorwegarbeider, heeft ze wellicht gekend, al die mannen en het echtpaar met een tienjarige dochter die op het monument vermeld staan.
Na de Tweede Wereldoorlog ging de 22-jarige Paul D’Hondt als maatschappelijk assistente aan de slag bij de spoorwegmaatschappij. Toen al militeerde ze als kajotster, geïnspireerd door de onvermoeibare Jozef Cardijn, de oprichter van de Kristene Arbeidsjeugd. Van hem had ze geleerd dat ze evenveel waard was ‘als de prinses van Laken’, en dat zou niemand haar ooit afnemen. Ze zette zich ook politiek in voor het succes van de naoorlogse christendemocratie. In 1974 verliet ze de NMBS om als provinciaal senator te zetelen voor Oost-Vlaanderen.
De politieke loopbaan die ze als moeder van vijf kinderen ontplooide, werd de afgelopen dagen in in memoriams wat al te kort en soms karikaturaal herleid tot haar zorg en dienstbetoon voor de eigen streek van Aalst en haar optreden als staatssecretaris voor Posterijen, Telegrafie en Telefonie, toen kortweg PTT. Dat laatste leverde haar de bijnaam ‘tante Post’ op.
Verhofstadt
Politieke gedweeheid was D’Hondt vreemd. Ze had geen talent voor lakeischap. Dehaene, zelf verbaal niet onbemiddeld, noemde haar ‘een vranke tong’. Ze was een van de zes CVP-senatoren die in 1980 de eerste regering van Martens ten val bracht – wat vandaag ondenkbaar zou zijn. De zes stemden Martens naar huis, omdat ze geen heil zagen in zijn plan voor ‘een onomkeerbare fase van de staatshervorming’, zoals het in het regeerakkoord stond. Het optreden van de weerspannige zes zou naderhand sommige politici inspireren om de macht van de Senaat volkomen uit te hollen.
Politieke gedweeheid was Paula D’Hondt vreemd. Ze had geen talent voor lakeischap. Jean-Luc Dehaene noemde haar ‘een vranke tong’.
Ondanks de aanrijding in 1980 nam de weinig rancuneuze Martens haar vijf jaar later op in zijn rooms-blauwe kabinet, waarin Guy Verhofstadt debuteerde. Met hem lag D’Hondt al snel op ramkoers. Ze vond dat Martens al te vaak de vrije teugel liet aan de drammerige minister van Begroting, die overigens als budgettaire snoeier minder presteerde dan zijn voorganger, de Waalse christendemocraat Philippe Maystadt.
Dat ze door de liberale coalitiepartners, en vooral door Verhofstadt, als quantité négligeable werd beschouwd, heeft haar afkeer van het liberalisme zeker niet gemilderd. De Vlaamse liberalen hadden toen al een kwalijke reputatie als het ging om hun omgang met vrouwelijke politici. De vernedering die onlangs Eva De Bleeker doormaakte, is nog mild in vergelijking met de behandeling die D’Hondt en haar tijdgenotes soms te beurt viel. Toch slaagde ze erin zich te handhaven en haar begroting met daarin grote aankopen door de RTT in de wacht te slepen.
Vlaams Blok
In de partij was haar invloed onmiskenbaar. Dat bleek in 1985 met de installatie van de Pershing-raketten die de interne eenheid bij de CVP aantastte. Een ontgoochelde Dehaene, die zich samen met zijn ACW-achterban tegen de plaatsing had verzet, moest over de streep worden getrokken. In haar memoires vertelde D’Hondt over de wonden die daarbij werden geslagen in het ACW. Toch was zij het die met een emotionele oproep de eenheid herstelde, ondanks de ACW-oppositie.
In 1993 was haar inbreng belangrijk voor de redding van het Sint-Michielsakkoord. Samen met de latere CVP-voorzitter Marc Van Peel praatte D’Hondt in op acteur en R.O.S.S.E.M.-Kamerlid Jan Decorte om mee de tweederdemeerderheid te leveren voor de staatshervorming die van België een federaal land maakte.
Koning Boudewijn drong er zeer tegen de geplogenheden in bij premier Dehaene op aan D’Hondt als minister van staat voor te dragen.
Haar aantreden als Koninklijk Commissaris viel samen met de opkomst van het Vlaams Blok, dat haar als schietschijf gebruikte en haar tot voor haar huis in Kerksken ging belagen. Maar het Vlaams Blok vergiste zich van tegenstander. De Blok-acties hebben D’Hondt alleen maar aangezet om haar werk voort te zetten. Ze leverden haar een volkssympathie op. Ze besefte dat al snel en wendde dat ook aan om haar werk kracht bij te zetten.
Nadat ze haar taak had overgedragen aan haar trouwe kabinetschef Johan Leman, die ook vandaag nog op de barricade staat van het Regionaal Integratiecentrum Foyer in Molenbeek, werd D’Hondt met prijzen en waardering beladen. Waarbij ze met haar vranke tong meer genoot van een onderscheiding als de Arkprijs van het Vrije Woord dan van haar titel van minister van staat. Het was opnieuw koning Boudewijn die er zeer tegen de geplogenheden in bij premier Dehaene op aandrong D’Hondt als minister van staat voor te dragen.
Meest gelezen
- 1 Verkoop e-auto's trekt aan, Tesla halveert in Europa
- 2 ‘Van 0 naar 1939 in 3 seconden’: affiches dopen Tesla om tot ‘Swasticar’
- 3 Musk botst op weerstand bij Amerikaanse ambtenaren
- 4 De Wever saneert dit jaar hooguit de helft van wat Europa vraagt
- 5 Jarenlange rechterhand van De Wever maakt comeback in Antwerpse politiek