Vivaldi’s laatste kans

Niemand had bij het begin van Vivaldi, ontstaan als een coronaregering, zien aankomen dat de gezondheidscrisis maar de voorbode was van een veel grotere economische crisis. Niemand kan daarom zomaar de regeerverklaring naast de realiteit van vandaag leggen. Vivaldi afrekenen op het niet halen van de eigen lat zonder de internationale context erbij te betrekken, is niet fair.

En toch kan je zelfs met alle verzachtende factoren erbij, er niet om heen dat het bilan veel te mager toont. Vooreerst budgettair. Andere landen in de eurozone kampen met dezelfde energiecrisis. Maar België is afgegleden naar een van de allerslechtste begrotingen van de eurozone. Volgens het Internationaal Monetair Fonds stevenen we in 2027 zelfs af op de allerlaatste plaats, tenzij we alsnog drastisch ingrijpen.

Dat ingrijpen, daarover moet de regering-De Croo dit weekend knopen doorhakken. Op tafel liggen denksporen als de verhoging van de effectentaks en dies meer om de bloedrode ontsporingen een heel klein beetje te milderen. Belangrijker dan de begrotingscijfers op zich is of Vivaldi erin slaagt enkele sociaal-economische trends alsnog om te buigen voor de lange termijn.

Dat bilan oogt mager. De pensioenhervorming is blijven steken in PS-drijfzand. Het was een kapitale fout de verhoging van het minimumpensioen niet te koppelen aan de broodnodige hervormingen van het systeem. Een arbeidsdeal kwam er pas na veel gepalaver. De berg baarde echter een muis.

Aan de positieve kant: een langetermijnplan voor een fiscale hervorming ligt klaar. Alleen, deze legislatuur komt het er niet meer van. Op tafel liggen wel enkele ad-hocmaatregelen zoals een bijsturing van de auteursrechten of een minimumbelasting voor bedrijven, maar zonder een grotere oefening missen die beslissingen een kader.

Als premier Alexander De Croo (Open VLD) ons land door deze zware crisis wil loodsen, volstaan enkele koopkracht- en energiemaatregelen voor burgers en bedrijven in zijn State of the Union nu dinsdag niet. Een minimum van vlees aan het been van de hervormingen is even nodig. De facto is deze begrotingsronde de laatste voor de verkiezingen van 2024 waar echt grote beslissingen genomen kunnen worden. De Croo besliste wijselijk om nu een begroting op te stellen voor twee jaar, vanuit de vrees dat een opmaak in de herfst van 2023 volledig overschaduwd wordt door de verkiezingen in 2024. Daarom, grijp deze laatste kans.

Niet alleen voor de sociaal-economische welvaart is het van wezenlijk belang dat pensioenen, belastingen en de arbeidsmarkt duurzamer hervormd worden. Ook voor de geloofwaardigheid van de politiek. In 'Wanhoop in de Wetstraat' documenteert VRT-journalist Ivan De Vadder uitgebreid de gapende kloof tussen de burger en de politiek, en het wantrouwen dat een stem voor de extremen voedt.

Eén makkelijk recept om dat gebroken vertrouwen in de politiek te herstellen is er niet. Maar misschien wel dit. Politici moeten stoppen met doen alsof ze voor alles een oplossing hebben. Dat creëert alleen maar ontgoocheling. In plaats daarvan moeten ze focussen op kerntaken en zich niet verliezen in à côté'tjes. Een inperking van de lonen van politici kan tellen als symbool en is sympathiek, maar je zal er geen begroting mee op orde trekken of een bedrijf mee uit de nood helpen.

Hervormingen van onze fiscaliteit, onze arbeidsmarkt en onze pensioenen naar houdbaardere systemen kunnen dat wel. Pas als de burger merkt dat politici voorbij de waan van de dag doen wat moet om dit land niet te laten verzuipen, kan het wantrouwen in de politiek wat gaan liggen. Of we daar voor de verkiezingen van 2024 nog iets van gaan zien is - op basis van wat we de voorbije twee jaar zagen - erg twijfelachtig. Dit weekend is de laatste kans om toch nog uit de schelp te komen.