Vijf minuten politieke moed

Was het het zalige nazomertje dat Conner Rousseau (Vooruit) inspireerde om de nieuwe versie van de formatienota-De Wever meteen af te serveren en even op de pauzeknop te drukken? Is het Bart De Wever (N-VA) zelf die na zijn overwinning bij de lokale verkiezingen het liefst van al naar Antwerpen zou terugkeren? Is het MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez die geduldig op alles 'non' zegt om uiteindelijk zelf premier te worden?

Alle drie zullen ze die vragen staalhard ontkennend beantwoorden. Feit is dat de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn en de formatiepoging van de N-VA, de MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V in vijfde versnelling had moeten herstarten, maar alles ligt alweer stil.

Nochtans ligt intussen veel inhoudelijke materie klaar, getuige de pensioenplannen en de budgettaire tabel die deze week uitlekten. Een pensioenhervorming waarbij heilige huisjes zoals allerlei aparte voordelige statuten sneuvelen en waarbij forse stappen worden gezet naar één stelsel. Het zou meteen veruit de meest ambitieuze pensioenhervorming ooit zijn. Al moet gezegd dat ook de regering-Michel tekende voor een mijlpaal: de beslissing om de wettelijke pensioenleeftijd te verhogen tot 66 jaar (die begin 2025 ingaat) en nadien tot 67 (vanaf begin 2030).

Of nog op het menu-De Wever: 10 miljard euro besparingen en 2,5 miljard minder belastingen. Die oefening is groter dan wat er in 25 jaar gebeurd is.

Sprankels hoop

Er zijn dus voorstellen om te doen wat moet. En de urgentie is er. Als er niet wordt ingegrepen, stomen onze financiën recht op de muur af: 45 miljard euro tekort in 2029 en een staatsschuld van om en bij 120 procent, terwijl de vergrijzing, de benarde geopolitieke context en de klimaattoestand net veel meer middelen zullen vereisen. Het internationale ratingbureau Moody's verlaagde al zijn vooruitzichten voor de Belgische kredietwaardigheid en ook collega S&P kijkt met verhoogde waakzaamheid toe.

Het verkiezingsjaar 2024, met verkiezingen op alle niveaus, gaf ons ook een paar sprankels hoop. De extremen zijn niet de grootste geworden. Het land is niet door de kiezer in onbestuurbaarheid gestort. Mathematisch zijn verschillende meerderheden mogelijk. De gemeenteraadsverkiezingen hebben géén roet in het eten gegooid met verliezende voorzitters aan tafel. Alles ligt er om nu eindelijk door te pakken met enkele serieuze hervormingen.

Voor elke partij, van welke kleur ook, is duidelijk wat moet gebeuren: saneren en hervormen, zodat we niet op die muur afstevenen. Dat dat voor de ene partijvoorzitter zo sociaal mogelijk moet, voor de andere zo liberaal mogelijk, en nog voor een andere zo regionaal mogelijk, dat is politiek. Maar eigenlijk zouden het niet meer dan kleine verschillen mogen zijn in een gekozen marsrichting die nu eenmaal uitgezet wordt door de penibele begrotingstoestand, en waarvoor al veel op tafel ligt.

Als de vijf partijvoorzitters nu vijf minuten politieke moed hebben om over hun eigen gelijk heen te stappen en compromissen te sluiten, kan er werk gemaakt worden van een meerjarentraject dat onze welvaart niet helemaal naar de afgrond laat glijden. Maar een fiscale hervorming mét een lastenverlaging, een sociale hervorming mét zoveel extra miljarden voor de zorg, meer koopkracht voor werkenden én ook nog eens een stimulans voor onze economie, dat allemaal samen kan blijkbaar alleen in La La Land.

Er liggen vijf jaar voor ons zonder verkiezingen, alle excuses zijn op. Als de partijvoorzitters die moed niet hebben, dan zullen internationale krachten, van de Europese Commissie tot de ratingbureaus, de marsrichting wel bepalen. Daar staan we niet zo ver meer van af. Het laat zich raden wat het meest verkieslijke scenario is.