Springt Diependaele I verder dan ad-hocbeleid?

Matthias Diependaele (N-VA) staat voor zijn weekend van de waarheid. De formateur heeft de ambitie om de komende dagen een finaal akkoord te smeden tussen zijn partij en CD&V en Vooruit om Vlaanderen de komende vijf jaar te besturen.

Een en ander lekte al uit: duurdere dienstencheques, meer geld voor welzijn, meer plaatsen in de kinderopvang, onderwijs met sanctioneringen, een hervorming van de successierechten, meer geld voor de vergroening van de vloot van De Lijn, maar ook voor meer dan 2 miljard euro besparingen. De grote vraag is of de nieuwe ploeg, uitwaaierend van Vlaams-nationalistisch centrumrechts tot links, een coherente visie zal kunnen presenteren.

Het moment waarop de nieuwe Vlaamse regering aan de slag moet, is kritiek. Vlaanderen is lang niet meer die excellente, welvarende regio met het bovenste beste onderwijs, de beste zorg, een kleine, open economie onder stoom die haar wagonnetje zonder al te veel zorgen kon vasthaken aan de kloeke Duitse locomotief, van Antwerpen tot het Ruhr-gebied.

Diependaele I moet aan de slag in een regio met een zorgwekkende neergang van het onderwijs, met woonnood, vergrijzingsnoden en kinderopvangnood. Een regio met bovendien een slabakkende industrie, een ronduit belabberde mobiliteit met het wereldrecord files en, samen met Nederland, de dichtstbevolkte regio met de grootste milieu- en klimaatuitdagingen.

Het valt nog af te wachten of de drie partijen de komende dagen effectief de begrotingstabel kunnen afkloppen voor de komende vijf jaar, maar na wat kronkels en crisettes tekenen zich toch stilaan de contouren af van een toekomstig regeerakkoord. Daarbij gaat flink wat extra geld - momenteel staat de teller op 1 miljard euro, klinkt het in de wandelgangen - naar ouderenzorg en kinderopvang. Er ligt een voorzichtige afzwakking van het klimaatbeleid op tafel, voor ruim 2,5 miljard euro besparingen en een begrotingsevenwicht tegen 2027.

Medewerkers in de coulissen buigen zich inmiddels over de 'storytelling', de werkgroep-'narratief'. Het moet gaan over een 'warm Vlaanderen', een 'weerbaar Vlaanderen' ook. Maar is er ook voldoende nagedacht over wat dat is, warmte en weerbaarheid voor een kleine, open economische regio als Vlaanderen?

Wat zijn de speerpunten van onze economie en hoe houden we die scherp? Waar begint en stopt de rol van de overheid? Hoe gaan we Antwerpen, de tweede belangrijkste chemiecluster ter wereld, zijn rol als draaischijf laten vervullen in een open wereldhandel die onder druk staat? Hoe gaat onze industrie de klimaattransitie aankunnen en overleven? En welke innovatiedomeinen gaan we echt claimen? Doen we dat met een gericht plan, of toch weer met plik-ploksubsidies en hier en daar een stunt à la de FTI-festivalweek van Jan Jambon (N-VA) in volle kiescampagne?

Moeten we er ons zorgen over maken dat het al weken oorverdovend stil blijft over economie in de formatie, terwijl andere ad-hocmaatregelen bij de vleet lekken? De 'warmte' van Vlaanderen zit hem echt niet alleen in het uitdelen van meer centen voor terechte noden. De motor daarachter is een kenniseconomie die voorsprong moet nemen in cruciale, strategische sectoren. Zonder een goed draaiende economie, zonder de koele cijfers, is er geen 'warmte'.

Diependaele wacht de grote opdracht om Vlaams-nationalistisch centrumrechts, links en een kleiner centrum achter één duidelijk project te scharen. Ook als persoon zal hij een sprong moeten maken. De koele, boekhoudkundige vakminister die zijn communicatie beperkte tot maatregeltjes heeft nog een grote afstand te overbruggen om als de bezieler van een 'warm Vlaanderen' aangezien te worden.

De beste communicatie kan niet zonder een goede 'fond'. Daarom moeten de onderhandelaars hun visie op elkaar afstemmen, uitpuren, en resoluut de blik gericht houden op de lange termijn, en niet op het maatregeltjes-regeren.