Over de lat

Voor de tweede keer in vijf jaar stelden de partijvoozitters Bart De Wever (N-VA), Wouter Beke (CD&V) en Gwendolyn Rutten (Open VLD) samen een nieuwe Vlaamse regering voor. Ten opzichte van de vorige keer waren er veel gelijkenissen, maar vooral twee opmerkelijke verschillen.

De eerste zijn de muren die de Vlaamse regering rond de Vlaamse sociale bescherming bouwde. In die zin zindert de schok van de verkiezingen van 26 mei - waar het Vlaams Belang de onverwachte overwinnaar was - nog na in dit regeerakkoord. In een echte democratie kan dat ook niet anders, of je nu blij bent met de verkiezingsuitslag of niet.

Daarom zal wie geen tien jaar in Vlaanderen woont, geen recht op een sociale woning krijgen. Wie inburgert, zal daarvoor zelf 360 euro moeten betalen. Het lijkt bikkelhard, maar is eerder een evolutie dan een revolutie. Dat je voor sociale woningen of Vlaamse zorg een paar jaar in Vlaanderen moet wonen, is nu al een voorwaarde. Wel worden de termijnen stevig opgetrokken. Voor kinderbijslag gelden de termijnen dan weer niet. Ook straks niet.

Toekomstig minister-president Jan Jambon (N-VA) stelt dat in ruil voor een duurder toegangsticket tot de samenleving de nieuwkomer ook iets meer krijgt: een volwaardig lidmaatschap van de samenleving. Die notie van een waardevoller burgerschap is een mooie gedachte die toont dat de geest van het Vlaams Belang niet met windkracht tien door het regeerakkoord raast. Maar de Vlaamse regering zal ze ook moeten waarmaken. Als de plichten omhooggaan, moet de  regering ook qua rechten iets waarmaken. In die zin zou het goed zijn dat de Vlaamse regering streng blijft in de strijd tegen racisme en is het stopzetten van de samenwerking met Unia een vreemde beslissing.

De tweede rode draad in het regeerakkoord is dat de lat hoger moet. Studenten kunnen niet oneindig bissen of vakken spreiden. Wie twee jaar werkloos is, moet gemeenschapsdienst doen als opstapje naar werk. De job van leerkracht moet aantrekkelijker worden gemaakt door mensen uit de privésector aan te trekken en hun  anciënniteit deels te waarderen. Grote werven kunnen niet oneindig stilgelegd worden. Er is ambitie om te investeren in supersnel 5G- internet. En de begroting gaat dan - op het jaar 2020 na - toch niet in het rood, de investeringen voor Oosterweel niet meegerekend. Dat is beter dan werd gevreesd.

Hier is de grote vraag of de details en de cijfers straks dezelfde ambitie tonen. De partijvoorzitters hebben dagenlang gebikkeld over de kleine details, waardoor het regeerakkoord 300 pagina’s dik is. Als die details zo belangrijk zijn voor hen, is het noodzakelijk ze te kennen. Hetzelfde geldt voor de budgetten, waarover nog niets  bekend is. Waar wordt bespaard? Hoe zullen de files korter worden? Hoe wordt de klimaatstrijd gevoerd? Het is onduidelijk hoe de regering zelf over die lat raakt.