Het grote experiment

'Onze kennis van het virus is niet groot genoeg', zei Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, woensdag tegen een tiental volksvertegenwoordigers. 'We zullen moeten experimenteren.'

Wunsch sprak niet in pak en das in de Kamer, maar in een zwarte trui vanuit een zolderkamer, waar je enkele mappen en dozen boven op een houten kast kon zien liggen. De volksvertegenwoordigers zaten deels met grote social distancing in een bijna lege zaal in de Kamer, en deels thuis in hun kantoorruimtes, livings of aan een terrastafel.

Het toont hoe bevreemdend deze situatie nog altijd is en hoe snel iedereen hoopt terug te keren naar de wereld van begin dit jaar. Beetje bij beetje keert namelijk de balans tussen de virologische en de economische schade in deze crisis.

Qua overlijdens lijkt de piek voorbij, zei viroloog Steven Van Gucht woensdag. Tegelijk ligt een derde van de economie stil, na een schok die twee keer zo hard aankwam als die van de financiële crisis van 2008. 'Het huis staat in brand', zei de gouverneur van de Nationale Bank.

En dus verschuift de aandacht iedere dag wat meer weg van de vraag hoe we dit virus onder controle krijgen, naar de vraag hoe we het publieke leven kunnen heropstarten. De eerste plannen daarover lekten woensdag uit. Vanaf 4 mei zou een eerste deel van de quarantaine gelost worden. Twee weken later zou dan fase twee volgen, waarbij ook de schoolpoorten openzwaaien. Later, niemand weet wanneer, volgt dan het lastigste deel: de plekken waar de anderhalvemeter-economie niet gedijt, zoals de cafés.

Het lastigste deel van de herstart is het probleem dat Wunsch helder samenvatte: we weten niet genoeg. De enige manier om door zo'n zee van mist te bewegen, is op de tast. In kleine stapjes. Met voortdurende trial & error, met enkele scenario's in het achterhoofd en voortdurende bijsturing van de plannen.

Het verontrustende aan dat experiment is dat op de tast beleid voeren alleen lukt als er snelle evaluaties zijn, snelle beslissingen en eenheid van commando. En laat dat net de wonde zijn die deze coronacrisis pijnlijk heeft blootgelegd. Terwijl Duitsland, ook een federaal land met deelstaten, al weken bezig is met een app om besmettingen te traceren, voeren wij de discussie of de deelstaten dan wel de federale regering er de leiding moet over nemen. Over de vraag hoe de scholen precies open moeten, lijkt op sommige momenten iedereen bevoegd, maar niemand verantwoordelijk.

In een crisis leer je jezelf kennen. De voorbije weken zagen we de sterkte van ons gezondheidssysteem, het professionalisme en de beroepstrots van dokters en verpleegkundigen, en dat uitzonderlijke ecosysteem van topuniversiteiten, ziekenhuizen, farmabedrijven en ziekteverzekering. In de exitfase dreigen we op de zwakte van dit land te botsen: het gebrek aan eenheid van commando in de politieke cockpit.