Faire belasting

In de lange reeks schermutselingen met de Belgische staat heeft GDF Suez een nieuwe slag thuisgehaald. De Belgische fiscus staakt de strijd tegen een fiscale constructie die 285 miljoen euro winst naar Luxemburg deed vloeien, en daar nauwelijks werd belast. Een rechter heeft Electrabel en andere GDF Suez-dochters in eerste aanleg gelijk gegeven, en de Belgische fiscus heeft nu besloten geen beroep aan te tekenen. Zaak gesloten. GDF Suez wint de veldslag, en krijgt er een mooie verwijlintrest van 7 procent boven op de betwiste belastingen bij.

Als belastingbetaler is het vloeken, wanneer je zulke verhalen hoort. In een ideale wereld zou fiscaliteit rechtvaardiger moeten zijn dan dat, maar in de praktijk loopt het dus zo niet. Dat komt omdat de fiscale wereld uiteen valt in twee groepen: zij die kunnen vluchten en zij die niet kunnen vluchten. Wie het niet kan - zoals iedereen die hier woont, een huis heeft gekocht, hier werkt en schoollopende kinderen heeft - wordt in ons land bijzonder zwaar belast. Wie wel kan vluchten, zoals bedrijven die sowieso in tientallen landen actief zijn, neemt de weg van de minste belasting.

Uiteraard wringt dat. De economische wereld is al globaal, terwijl de politieke wereld - die leeft van belastingen - nog vastzit in de 19de-eeuwse natiestaat. De aanzienlijkste poging om die te overstijgen is de Europese Unie. Maar de GDF Suez-zaak toont aan hoe lang de weg nog is, vooral als we over belastingen spreken.

Net omdat het zo wringt, maken veel politici zich in deze verkiezingstijd sterk dat ze het een halt zullen toeroepen. Dat de achterpoorten moeten sluiten, dat er internationale regels komen over belastingparadijzen.

Het moeilijke aan die boodschap is - zoals de voorbije dagen ook bleek uit de PVDA-cijfers over de notionele intrestaftrek - dat haar vertrekpunt terecht is, maar heel snel te ver doorslaat. Ten eerste betalen zelfs grote multinationals gemiddeld een kwart tot een derde vennootschapsbelasting op hun winst. Ten tweede is de notie dat je bedrijven pijnloos kan bestraffen omdat het niet om mensen van vlees en bloed gaat onterecht. Ofwel tref je de werknemers, ofwel de klanten, ofwel de aandeelhouders. Die laatsten zijn vaak pensioenfondsen.

Conclusie? Er zitten te veel gaten in de fiscale regels, zeker in het internationaal fiscaal recht. Om belastingen opnieuw rechtvaardig te maken moeten die gaten gedicht worden. GDF Suez moet nadenken over hoe het winst kan maken door goedkoop en milieuvriendelijk energie te produceren, niet hoe het winst kan maken via Luxemburg.

Tegelijk is het een waanidee dat we die fiscale gaten dichten door bedrijven zwaarder te belasten. Om daarna het geld naar een overheid te sluizen die er - zo leren rapporten over de Vlaamse regering - veel te inefficiënt mee omgaat. Daarom: maak belastingen transparanter, eenvoudiger en rechtvaardiger. Maar die drie woorden zijn geen synoniemen van hoger.