De stem van de ratio

De campagne voor de verkiezingen van zondag zit erop, en nog heeft een pak kiezers niet definitief beslist. Een campagne met een extreemrechtse olifant in de kamer, met plots een groot centrumrechts blok in Franstalig België, met veel politiek 'theater' van amper een handjevol kopstukken, en met veel stratego. Het ging over peilingen, over welke winnaars en verliezers zondagavond uit de bus komen, over welke formules dat zal opleveren, zelfs al over wie het premierschap en andere ministerposten krijgt toebedeeld.

Ja, het ging even over het begrotingstekort dat alles overschaduwt, maar het o zo belangrijke debat raakte niet verder dan wie welk percent van het bruto binnenlands product wil saneren en wie de grote vermogens gaat taxeren. Sommige cruciale thema's bleven zelfs vrijwel helemaal onbesproken. Het onderwijsdebat vernauwde zich tot balletjes in tomatensaus. Ook gezondheidszorg en welzijn kleurden nauwelijks de debatten, terwijl de vergrijzingsgolf volop in kracht zal toenemen de komende legislatuur. En de industrie die het zo moeilijk heeft en waarvan zoveel afhangt, kwam al helemaal niet ter sprake, net zomin als energie.

Veel meer ging het over emotie. Het gevoel van dove politici die enkel met zichzelf bezig zijn, het gevoel van een in de steek gelaten platteland, het gevoel van koopkrachtverlies (soms reëel, maar voor de meerderheid is het tegendeel waar), het gevoel van ongenoegen dat gehoor vindt bij de extremen. Maar die extremen zijn geen oplossing voor de complexe situatie waarin dit land verzeild is geraakt. Kiezers laten zich leiden door emotie, door opvoeding, door hun sociologisch kader, door de x-factor van personen, door intuïtie kortom.

Prioriteiten

De inzet van deze verkiezing der verkiezingen op drie niveaus is nochtans wel rationeel scherp te stellen. Het gaat eenvoudigweg over wie onze welvaartsstaat kan redden. Een jaar geleden al formuleerde onze redactie die inzet in 'Wat dit land nodig heeft' in vijf prio's.

De afweging van die prioriteiten kan leiden tot een rationele stem.

1. Groei, groei, groei. Niet eender welke economische groei, maar één die de richting kiest van een energieomslag en een digitale economie. Met een beleid dat de industrie in Europa niét opgeeft en dat ondernemersinitiatief omarmt in plaats van beknot. Onze welvaart en koopkracht zijn daar rechtstreeks mee verbonden.

2. Meer mensen aan het werk, in meer productieve jobs. Met aandacht voor werkbaar werk, voor kansengroepen en langdurig zieken.

3. Een kwalitatiever onderwijs. De crisis in het onderwijs is misschien wel de grootste bedreiging van onze kenniseconomie. Hoe laten we jongeren weer schitteren, en hoe maken we hen mentaal weerbaarder?

4. Een efficiëntere overheid. Justitie werkt log en inefficiënt, vergunningen zijn een processie van Echternach, we zijn verzand in oneindige administratitis. De bestuurlijke spaghetti van bevoegdheden over verschillende niveaus kost handenvol geld.

5. Een kwalitatieve gezondheids- en ouderenzorg die de vergrijzingsgolf aankan.

Die vijf binnenlandse inzetten spelen zich af tegen de achtergrond van een geopolitieke dreiging, waarbij toekomstige regeringen - van welke kleur ook - veiligheid, defensie en de beheersing van migratie sowieso voorop moeten zetten.

Geen enkele partij heeft een alomvattend antwoord op al die uitdagingen samen. Maar een stem met ratio die groei, werk, onderwijs, een efficiënte overheid en zorg in overweging neemt, geeft alvast meer kans op mogelijke oplossingen voor grote problemen vanaf 10 juni in plaats van andersom.