Waanzinnig woke

Wit. De kleur deed me lang in eerste instantie denken aan een reclamespot van een bekend wasproduct in een blauwe doos. Het witte goedje zou witter dan wit wassen en gaf de concurrenten in zekere zin het nakijken. Het predicaat wit heeft lang herinneringen aan een geur uit mijn kindertijd opgewekt. Mijn moeder gebruikte steevast dat specifieke waspoeder. De witte was zag er kraaknet uit, en sneeuwwit. De geur had iets onbestemd zeperigs.

Naast waspoederdozen is wit nu vooral te zien op covers van boeken, titels boven opiniestukken en in tweets allerhande. Waarover het gaat? De huidskleur, de kleur van macht. Een greep uit boekentitels: 'Het einde van de witte wereld', 'Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat', 'Witte onschuld bestaat niet'.

Denk ook aan een inmiddels gekende uitspraak van een politica over onlinehaatspraak: ‘Het zijn zo goed als altijd witte mannen.’ Haar geldschieters waren dat overigens ook. En aan de jongste heisa, over de manier waarop de klimaatactiviste Anuna De Wever op Twitter Gert Verhulst van repliek diende. ‘Een oude witte heteroman die de klimaatcrisis compleet minimaliseert en een mening geeft over iets waar hij totaal géén kennis over heeft’, schrijft ze, om snel daarna ootmoedig haar uitschuiver toe te geven.

Wat is dat toch met wit? Het probleem, kort, is dat 'witten' kansrijk zijn geboren. Ze hebben de overgrote meerderheid van het kapitaal en het onroerend goed in handen, die vuilgemaakt zijn aan kolonialisme en ongelijke machtsverhoudingen. Kansarmoede onder de witten zou eerder uitzonderlijk zijn, want de structuren spelen in hun voordeel. Bovenal in het voordeel van heterowit, een seksuele geaardheid die ook domineert in machtsrelaties. Witten hebben dus veel 'om zeep geholpen'. Ze hebben geen recht van spreken, geen agency.

Het kwade

Wit is niet louter een huidskleur. Wit, in combinatie met heteroseksualiteit, zou een probleem van jewelste zijn. Het kwade in het kwadraat. Ik word daar stil van, want is dat nu de slotsom van decennia strijd tegen racisme, discriminatie en seksisme? Is het hier waar het schip naar gelijkheid strandt? Op de zandbank van waanzinnig woke, dat als term verwijst naar een heuse ontwaking? Figuurlijk wakker worden, zich bewust zijn van maatschappelijke misstanden door hippe woorden van stal te halen.

Alsof al de rest zou slapen. Of boos is. Enter de boze, witte man. En wie onder de slapers niet wit is, is op zijn minst zo zacht als een gevulde reep chocola. De bounty dus, net een kokosnoot. Bruin van huidskleur maar vanbinnen wit, wegens geconformeerd aan de witte samenleving. Bounty’s zijn slaapdronken, dwalen in de strijd. Tussen slaap, sluimer en dageraad bestaat een heel trappensysteem van waardering of verstoting. Het klinkt kluchtig allemaal, en dat is het ook.

Onnodig te zeggen dat wakkeren al lang bestaan, lang voor de komst van woke. Lang voor het gebruik van een trendy Engelstalig glossarium en vlagvertoon op sociale media. De wakkeren implementeren de uit Amerika geïmporteerde dekolonisatievisie niet blindelings, maar zijn wel blind voor kleur. Wakkeren hebben het niet over wit of bruin, hetero, jong of oud. We zijn allemaal anders, maar in de strijd voor gelijkheid zijn we gelijken.

Nu aanzien rabiate wokers kleurenblindheid als een vorm van microagressie, die de machtswanverhoudingen zou uitwissen. In die visie moet verschil benadrukt worden. Dan kruip ik liever in bed, want geen gedachten of gedragingen zijn te herleiden tot een kleur. Kleuren scheiden is voor het wasgoed.

Ook de mening van zij wier voorouders 'het om zeep hebben geholpen' doet ertoe. Ongeacht hun sekse. Dat we allemaal in een bepaalde mate bont zijn, is een naïviteit die ik wil koesteren. Simpelweg omdat gelijkheid begint met gelijkheid, in al haar complexiteit.