Van de pot gerukt

Door Melvyn Krauss, emeritus hoogleraar New York University en senior fellow Hoover Institution (Stanford).

Op de recente hoorzittingen voor het Duits grondwettelijk hof in Karlsruhe vond Bundesbank-voorzitter Jens Weidmann dat het mandaat van de Europese Centrale Bank ingeperkt moet worden. Hij suggereerde dat de ECB haar taak - prijsstabiliteit nastreven - te buiten gaat.

Nochtans heeft de ECB zich als enige van de drie grote centrale banken - tegenover de Amerikaanse en de Japanse dus - weerhouden van mogelijk inflatoire ‘kwantitatieve versoepeling’: de geldhoeveelheid oppompen door staatsobligaties op te kopen. Die QE heeft de wereldeconomie in de volatiliteit geworpen.

Er zijn er natuurlijk die vinden dat de ECB een stomkop is, omdat ze de Fed en de Bank of Japan niet is gevolgd. Die hebben immers gezorgd voor een forse overwaardering van de euro en deflatoire druk op de Europese economie, en dat allemaal in een recessie.

Maar een sterke munt is geen gruwel voor een centrale bank die zich richt op stabiliteit, zoals de ECB, en die zich modelleert naar een klassiek Bundesbank-model. De Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble verklaarde in Karlsruhe dat de track record van de ECB voor inflatie zelfs beter was dan dat van de Bundesbank.

Belastingbetaler

Akkoord, de ECB heeft enkele onconventionele maatregelen genomen. Maar de Europese belastingbetaler zou in de handen moeten klappen, want die ingrepen hebben de financiële markten gekalmeerd en ze niet in een duizelingwekkende volatiliteit geduwd. Wat niet gezegd kan worden van de Amerikaanse en Japanse centrale bank.

Neem nu ‘Abenomics’ in Japan. Die snelstarter voor de Japanse economie - een scherpe devaluatie van de yen - heeft de wereldeconomie doen tollen. Eerst geloofden de markten het plan. De yen zakte pijlsnel tegenover alle munten, de euro en de dollar inbegrepen. Toen sloop de twijfel in de markten, en het hele boeltje keerde om.

Waar de roetsjbaan van Tokio naartoe leidt, geen mens die het weet. In zo’n labiele omgeving is het perfect zinvol om de ECB maximale manoeuvreerruimte te geven om de Europese belangen te verdedigen.

In de VS is de hamvraag hoe de Fed uit zijn QE3 kan stappen zonder de financiële markten een whiplash te bezorgen, door de volatiliteit die uit die exit zal voortvloeien.

Naar de meeste maatstaven heeft Fed-voorzitter Ben Bernanke het niet gemakkelijk. De markten zitten sinds 22 mei bijna in een stuip, toen Bernanke er voor het eerst op hintte dat het met de kwantitatieve versoepeling wel eens wat trager kon beginnen te gaan.

Lege vakjes

Alle aandelenmarkten gingen zwaar in de verkoop. Het aantal bedrijven dat de obligatiemarkt aanspreekt, is door de stijgende intresten fors gedaald. Dat bedreigt de golf van herfinancieringen die de winsten van de bedrijven de hoogte induwden en hun balansen versterkten.

En dat allemaal alleen door een hint. Zie wat er gebeurt zodra de Fed-voorzitter de lege vakjes begint in te vullen. Telkens Bernanke dezer dagen zijn mond opent, gaan de markten onderuit.

Het goede dat Bernanke deed toen hij met zijn versoepeling begon, dreigt verloren te gaan door het slechte wanneer QE3 wordt afgevoerd. Alleen de doorwinterde speculanten profiteren van dit soort volatiliteit. Ze kunnen op de financiële golven surfen zonder eraf te vallen en te verdrinken.

Nu de andere grote centrale banken volatiliteit spuwen, zou Europa - en vooral Duitsland - blij moeten zijn met het standvastige, op stabiliteit gerichte leiderschap uit Frankfurt. Oreren over het beperken van het mandaat van de ECB is compleet van de pot gerukt.